Son Siyasal Gelişmeler

Açe Eyaleti’nde siyasal gelişmeler yerel, ulusal ve uluslararası öneme sahiptir. Açeliler onyıllar sonra kendi temsilcilerini seçme hakkına kavuşmanın sevincini yaşarken, merkezi temsil eden siyasal güç, yani Cakarta yönetimi Açe gibi önemli bir eyaletin elden gitmemesi için gerekli tüm tedbirleri almayı gözardı etmiyor. Bu anlamda, kimi zaman merkezi yönetim tarafından, Açe’deki siyasal -ve bununla bağlantılı ekonomik- gelişmelerin önünü almak amacıyla Helsinki Barış Anlaşması’na muhalif kimi kararları gündeme getirdiğine şahit olunuyor. Örneğin, Açe’de yatırım yapacak uluslararası şirketlerin doğrudan Açe yönetiminden izin alınması konusunda sıkıntılar yaşanmıyor değil. Öte yandan, özellikle Açe Eyaleti sınırları içerisinde yaşayan diğer etnik grupların özellikle Güney ve Orta Açe’deki ALA (Güney Açe) ve ABAS (Güneybatı Açe) bölgelerinde ayrı eyalet kurma talepleri Cakarta’daki ultra-nasyonalistlerden destek buluyor. Ancak, uluslararası çevrelerin bu konuda Açe yönetimine destek vermesi böylesi bir ihtimalin -en azından şimdilik- bulunmadığını ortaya koyuyor.

Uluslararası arenada Açe’nin önemi ise bu çalışmanın ilgili bölümlerinden de anlaşılacağı üzere tarihten kaynaklanıyor. Açe bir kez daha uluslararası platformda kendi yerini almak üzere. Bunun farkında olan Batılı güçler, tarihin tekerrür edeceğini hissetmişcesine kalkınma ofislerini Açe’de konuşlandırmış durumda. Bunun yanı sıra, Açe’deki gelişmeler özellikle Güneydoğu Asya’nın diğer bölgelerindeki ayrılıkçı silahlı gruplarla ulusal güçler arasında süren çatışmaların sonlandırılması bağlamında bir model teşkil ediyor. Özellikle Sri Lanka, Patani ve Moro’daki çatışmaların sona erdirilmesinde Açe tecrübesinden yararlanılması olası bir durum. Açe’deki barış sürecinin öncesi, şimdiki durum ve geleceğine dair, çeşitli ülkelerden akademisyenlerin araştırmalar yapmaları Açe’nin akademik dünya için de önemini ortaya koyuyor.

Valilik Seçimleri

Açe valisinin seçimle iş başına gelmesi konusunda çalışmalar başarıyla tamamlandı. 11 Aralık 2006 tarihinde yapılan Açe valilik ve belediye başkanları seçimlerine, mevcut ulusal siyasi parti adaylarının yanı sıra, Endonezya tarihinde ilk defa bağımsız adaylar seçimlere iştirak etti. Seçim sonucunda vali ve yardımcılığına bağımsız aday olarak İrwandi Yusuf (GAM sözcülerinden) ve Muhammed Nazar (SIRA’nın genel başkanı) %38’lik oyla Açe halkı tarafından beş yıllığına vali ve yardımcılığına layık görüldüler.

           
            Açe’de Etnik Ayrılıkçılık Rüzgarları

      Eyaletteki siyasal gelişmelerden en dikkat çekenlerinden biri ise, ALA (Güney Açe) ve ABAS (Güneybatı Açe)’ın Açe’den bağımsız eyalet olma taleplerinin gündeme getirilmesi oldu. Söz konusu ayrılma taleplerinin ardında birkaç neden bulmak mümkün. Tsunami sonrasında söz konusu bölgelere gerekli yardımın yapılmadığı ileri sürülmekle birlikte, ayrılma talebinin ardında daha güçlü bir argüman olarak, Açe yönetim çevrelerinin de ifade ettiği üzere, Cakarta’daki ultra-milliyetçilerin barış sürecini akamete uğratma çabaları bulunuyor. Bir diğer neden ise, bu bölgelerin, özellikle yeraltı ve yerüstü kaynaklarının zenginliği nedeniyle merkezdeki güçler tarafından Açe’den koparılmak istenmesi de dikkat çekiyor.Ancak yeni eyalet kurma girişimleri şimdilik durulmuş gözüküyor.

            2009 Ulusal Seçimleri

2009 seçimleri Açe barışı için hayati öneme sahip. Bu sadece Açe için değil, ülkeyi uzun süre meşgul eden etnik çatışmalardan biri olması hasebiyle ülke içi huzurun ve istikrarın sürdürülmesi kadar, ülkedeki genel reform sürecine de büyük bir darbe anlamına gelecek. Öte yandan barış sürecinde aktif rol alan Avrupa Birliği için de stratejik bir önem taşıyor. Avrupa Birliği, dünya barışına katkı sağlama bağlamında Açe barışı ile önemli bir vizyon kazandığını söyleyebiliriz. Seçim sonucunda aşırı milliyetçi bir devlet başkanının seçilmesi, Açe’de istenmeyen çatışma ortamının yeniden doğmasına yol açabilir.

            Endonezya eyaletleri içinde sadece Açe’ye tanınan bir hak olarak yerel partilerin kurulma çalışmaları tamamlandı. 2009 yılında yapılacak ulusal genel seçimlere altı yerel partinin katılması kesinleşti: Açe Partisi (PA), Açe Halkının Egemenliği Partisi (SIRA), Açe Halk Partisi (PRA), Birleşik Açe Partisi (PBA), Açe Güven ve Kalkınma Partisi (PAAS) ve Açe Egemenlik Partisi (PDA). Ayrıca, 34 ulusal partinin 2009 seçimlerine katılması kesinleşti. Açe Partisi’nin başında GAM komutanı Müzekkir Manaf, parti sekreterliğini ise Teungku Yahya üstlendi. GAM hareketinin sürgündeki hükümetini oluşturan Hasan Di Tiro, Malik Mahmud, Dr. Zaini Abdullah, Bahtiyar Abdullah gibi önde gelen isimler başka ülke vatandaşı statüsünde olduklarından partinin resmi hiyerarşi kadrosunda yer almamakla birlikte, parti politikalarında belirleyici rol oynuyor.

Söz konusu yerel partilerin, şu an ulusal partilerin temsil edildiği eyalet meclisindeki 96 sandalyenin tamamını almasına şimdiden kesin gözüyle bakılıyor. Yerel partiler içinde en güçlüsü GAM’ı temsil eden Açe Partisi gözüküyor. Açe Partisi’nin eyalet meclisinde %80’lik bir çoğunluğu ele geçirmesi bekleniyor. Böyle bir gelişme olduğunda, Açe Partisi, Açe’deki yasaları da -yapılan anlaşma şartları gözönünde tutulmak şartıyla- çıkarma şansı elde edecek. 15 Ağustos 2005 tarihinde Helsinki’de imzalanan anlaşmaya göre, eyaletin resmi sembol, milli marş ve bayrağına sahip olması kuvvetle muhtemel gözüküyor. Bu unsurların, bağımsızlığa doğru giden yolun önemli adımları olarak gözüktüğünü de söylemek gerekir.