Myanmar’da Etnik Saldırıların Gün be Gün Gelişimi

Mehmet Özay                                                                                                       14 Haziran 2012

Myanmar’ın Arakan Eyaleti’nde yaklaşık bir haftadır başgösteren şiddet olaylarıyla ilgili günü gününe bilgiler gelmeye başladı. Bu çerçevede çeşitli kaynakların bildirdiği haberlerden yola çıkarak şöyle bir özet yapmak mümkün. Bölgede olağanüstü hal ilan edilmiş olmasına rağmen, özellikle güvenlik güçlerinin Budist grupların saldırılarına mani olmadığı, öte yandan Müslümanlara karşı saldırılarda kimi güvenlik birimlerinin de rol aldığı dikkat çekiyor. Bununla birlikte, bölgeye henüz ne Birleşmiş Milletler ne de İslam Birliği Teşkilatı’nca herhangi bir yardım ekibi gönderilmiş değil. BM’nin gönderdiği özel elçi, verilen bilgilere göre sadece Maugndaw Kasabası’nı ziyaret etti.

İşte kimi verilere göre sayıları yüzleri bulan Arakanlının katledildiği gelişmelerin gün be gün izi şöyle.

28 Mayıs: Rakinli bir bayan, kimliği belirsiz kişilerce Rambree’de tecavüz edilerek öldürüldü.

29 Mayıs: Yerel polis birimleri üç Rohingyalıyı bu gelişmeden sorumlu tutarak gözaltına aldı.

30 Mayıs: Güvenlik birimleri üç şüpheli sanığı Kyaukpyu hapishanesine gönderdi.

3 Haziran: Taunggoat kasabasında yaşayan Rakinliler, Rakinli kadınların Müslümanların cinsel saldırılarına konu olabileceği uyarısında bulunan el afişleri dağıttı.

3 Haziran: Aynı gün, gene aynı kasabada, yani Taunggoat’da 300 civarındaki Budist Rakinli bir otobüse saldırarak, Sandoway’a yaptıkları ziyaretten dönen on kişilik Müslüman gruba saldırarak öldürdüler. Budist grup, otobüsteki Müslümanları 28 Mayıs’taki tecavüz hadisesinden sorumlu tutarak gerçekleştirdikleri belirtiliyor. Güvenlik güçleri Budist gruptan hiçbir kişiyi gözaltına almadı.

4 Haziran: Enformasyon Bakanlığı anarşik olayların tırmanacağı yönünde basın açıklaması yaparak ‘anarşi’ olaylarına karışanların yasal tabikata uğratılacağı uyarısında bulundu.

5 Haziran: Rejimin yayın organı New Light of Myanmar’da ‘anarşik olaylar ve yasadışı gelişmelere’ vurgu yapılmasına rağmen, 3 Haziran günü Arakan Eyaleti’ne bağlı Taunggoat’da  saldırıya uğrayan Müslümanlar, aşağılayıcı bir kelime olan ‘kalar’ olarak zikredildi.

6 Haziran: Rejim yanlısı basın Müslümanları incitecek aşağılayıcı ifadelerden kaçınılması uyarısında bulundu ve mağdur olanlardan ‘Müslüman unsurlar’ olarak bahsedilmesini ifade etti.

6 Haziran: Suu Kyi, Parti merkezini ziyaret eden Müslüman toplumunun liderlerine bağsağlığı dileğini iletti. Adaletin acilen yerine getirilmesi ve düzenin sağlanması çağrısında bulundu. SuuKyi, saldırıların giderek yaygınlık kazanan etnik ayrımcılığın ürünü olabileceğini ileri sürdü. Rakin Eyaleti’ndeki devleti temsil makamındaki birimlerin gelişmeleri ele alış biçiminden özellikle de Müslüman karşıtı duyarlılığı azaltacak girişimlerde başasızlığından ötürü rahatsızlığını dile getirdi.

6 Haziran: Myanmar hükümeti, 3 Haziran’daki katliamı soruşturmakla görevli 3 kişilik bir komisyon atadı. Komisyon başkanlığına, İç İşleri Bakan Yardımcısı General Kyaw Zan Myint getirildi. Komisyonun hazırlayacağı raporu 30 Haziran’da Devlet Başkanı Thein Seni’e sunması bekleniyor.

6 Haziran: Buthidaung polis yetkilileri 3 Haziran’da öldürülen on Müslümanın fotoğraflarını yayımlayan iki Rohignyalıyı tutukladı.

8 Haziran: Bir grup Müslümanın Cuma namazı sonrası hükümet binalarını taşlamaları sonucu Maundaw Kasabası’nda şiddet başgösterdi. Polisin uyarı ateşi açması üzerine bu sefer kalabalık grup Rakin Budislerinin yaşadığı bir semtte evleri ateşe verdi. Budistler de Müslüman köylerine karşı saldırıda bulundu. Rohingya Ulusal Demokrasi Partisi’ne mensup bir yetkili, şiddet olaylarının buyönde gelişme göstermesine sebep olarak polisin Müslüman göstericiler üzerine ateş açması sonucu bazı göstericilerin hayatını kaybetmesini gösterdi.

8 Haziran: Myanmar İslam Birliği adındaki bir oluşum, Arakan Eyaleti’nde başgösteren ve masum halkın can ve mal kaybına yol açan olayları kınayan bir açıklama yaptı.

8 Haziran: Hükümet, Maungdaw ve Buthiang Kasabaları’nda sabah altıdan akşam altıya kadar sokağa çıkma yasağı ilan etti ve beş kişiden fazla grup oluşmasına yasak getirdi.

8-9 Haziran: Maugndaw, Buthidaung ve Akyab’da şiddet gösterileri olduğu ifade edildi.

8-9 Haziran: Hükümet Tatmadaw’a bölge polisine destek mahiyetinde askeri  birlikleri sevk etti.

9 Haziran: Savunma Bakanı General Hla Min, Arakan Eyaleti Başbakanı Hla Maung Tin, Tatmadaw Batı Bölgesi Komutanı General Ko Ko Naign ve Sosyal İşler ve Yardım Bakanı Yardımcısı Phone Swe Arakan Eyaleti’ni ziyaret etti.

9 Haziran: Myanmar Deniz Kuvvetleri, Arakan Eyaleti sahil şeridinde kıta sahanlığı boyunca devriye seferlerine başladı.

9 Haziran: Suu Kyi’nin başında bulunduğu siyasi parti hükümete Arakan Eyaleti’nde barışın tesisi konusunda çağrıda bulundu.

10 Haziran: Akyab’da şiddet olayları başgösterdi.

10 Haziran: Hükümet, Akyab, Sandoway, Kyaukpyu ve Rambree Kasabaları’nda sabah altı ila akşam altı saatleri arasında sokağa çıkma yasağı ilan etti. Beş kişiden fazla grupların oluşması yasaklandı.

10 Haziran: Devlet Başkanı Thein Sein Arakan Eyaleti’nde özel hal ilan etti. Özel Hal, ordu güçlerinin Arakan Eyaleti’nde kontrolü ele geçirmesine yol açtı. ‘İkinci bir emre kadar’ ordu kontrolü elinde tutacak.

10 Haziran: Rangoon Bölgesi Başbakanı Myint Swe, gazetecileri Arakan Eyaleti’nde olup biten şiddet olaylarını daha da kışkırtacak ‘asılsız haberler’ yayınlamaları halinde yasal tabikata tutulacakları uyarısında bulundu. Ayrıca, hükümet sansür kurulu başkan yardımcısı Tint Swe gazetecilerin yayınlayacakları tüm haberlerin önce sansür kurulundan geçeceğini ifade etti.

10 Haziran: 600 civarında Raken’li Rangoon’daki Shwedagon Padoga’sında biraraya gelerek Rohingyalıların Myanmar’dan sürülmeleri talebiyle gösteri yaptı.

11 Haziran: Akyab, Maugndaw ve Pauktaw’da şiddet olayları baş gösterdi.

11 Haziran: Akyab’da faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler çalışanları ile kimi uluslararası STK’lar çalışanlarını bölgeden çekti. BM, Arakan Eyaleti’ndeki 40 kadar çalışanını çekerek, Rangoon’a kaydırdığını duyurdu.

11 Haziran: Tayland’da yaşayan Rohingyalılar Birliği (BRAT) Bangkok’da yaptığı gösteride BM Genel Sekreteri’ne Arakan Eyaleti’ndeki gelişmelere müdahale edilmesi çağrısında bulundu. BRAT ayrıca, BM’nin Arakan Eyaleti’nde sivillere yönelik şiddet olaylarının araştırılması konusunda bağımsız bir komisyon kurulması talebinde bulundu.

12 Haziran: Akyab’da şiddet olayları başgösterdi.

12 Haziran: Bengaldeş otoriteleri,10-12 Haziran günlerinde, Arakan’daki şiddet olaylarından kaçan ve toplam 11 teknede yer alan yaklaşık 500 Arakanlıyı ülkeye girmelerine izin vermeyerek geri gönderdi.

12 Haziran: Bin kadar Arakanlı mültecinin bulunduğu üç tekne Bengaldeş otoritelerince geri çevrildi.

12 Haziran: UNHCR, Bengaldeş otoritelerini, Arakanlı mültecilerini kabul etmesi çağrısında bulundu.

12 Haziran: BM Genel Sekreteri, Vijay Nambiar adındaki Hindistanlı özel elçisini Myanmar Devlet Başkanı Thein Sein’le görüşmek üzere Myanmar’a gönderdi.

13 Haziran: BM Genel Sekreteri özel elçi Maugndaw’ı ziyaret etti.

Myanmar yönetimince 12 Haziran günü yapılan resmi açıklamada, Arakan Eyaleti’ndeki şiddet olaylarında 21 kişinin hayatını kaybettiği, 1662 evin ve bir caminin kundaklandığını açıkladı. Bununla birlikte, kimi kurumlar, gerek güvenlik güçleri gerekse Rakenlilerce yapılan saldırılar sonucunda ölü sayısının çok daha fazla olduğunu ileri sürüyor.

Arakan Projesi adıyla bilinen örgüt onlarca kişinin öldüğü yolunda raporlar aldıklarını bildirdi.

Rohingya Kalkınma İçin Ulusal Demokrasi Partisi sözcüsü Abu Tahay Maungdaw’da 100’ü aşkın Arakanlının kayıp olduğunu açıkladı. Tahay, ayrıca, güvenlik güçlerinin Maugndaw’da uygulanan sokağa çıkma yasağını fırsat bilerek Arakanlıların evlerini yağmaladıklarını ve şüphelileri tutukladıklarını söyledi.

Buthidaung bölgesi Müslüman milletvekili Shwe Maung, polisi, Budist grupların sıkı yönetimi bozarak müslüman evlerini kundaklamalarına göz yummakla suçladı.

Dünya kamuoyundan Arakan Eyaleti’ndeki gelişmeler konusunda mesajlar gelmeye devam ediyor. Bugüne kadar, Bengaldeş, Çin, Avrupa Birliği, Birleşik Krallık (İngiltere), ABD ve İİT konuyla ilgili açıklama yaptı.