PATANİ - Pondok: Geleneksel Eğitim Kurumları

Patani, yüzyıllar içerisinde bölgede İslami eğitimin merkezi olmakla ün kazanmıştır.Patani’nin son dönemde yetiştirdiği önemli akademisyenlerden Hasan Madmarn İslami eğitimi, bu bağlamda elbette ki pondok kurumlarının varlığını, genç nesillerin gelecekteki yaşamlarını otantik İslami bilgiler bağlamında şekillendiren bir kurum olarak değerlendirmektedir.[1]

İlim adamlarınınbireysel inisiyatifleri ve öncülüğünde halkın desteğiyle kurulan ve pondok geleneksel eğitim kurumları, çeşitli derecelerde İslami eğitim vermelerinin yanı sıra, Malay kimlik ve aidiyetinin de pratikteki bir göstergesi işlevini taşımaları[2] dolayısıyla özellikle, aşağıda değinileceği üzere, modern dönemde önemli tartışmalara ve araştırmalara konu olmuş ve olmaya devam etmektedir.İslam dünyasının geçmişten bugüne taşıdığı bir değer olarak eğitim kurumları Patani’de erken dönemlerden itibaren varlık göstermeye başlamış, halkın dini ihtiyaçlarını gidermeye yönelik yapılanmaya konu olmuştur. Bölgedeki eğitim kurumları sadece Patani ve çevresinden değil, Tayland’ın diğer bölgeleri ve Malay dünyasının çeşitli adalarından da öğrenciler çekmiştir.[3]

Pondoklar, bizatihi hocaların kendi inisiyatiflerinin bir ürünüydü.Zamanla bölgelerinde tanınan hocalar toplumda önde gelen kişilerin veya genel anlamda halkın desteğini alarak bu kurumları oluşturuyorlardı. Bu sistemin bugüne kadar devam ettiği gözlemlenmekte ve çeşitli saha çalışmalarında ortaya konduğu görülmektedir.[4] Öğrencilerin tüm giderlerini de üstlenen pondok yönetimi ailelerinden uzakta öğrenim gören öğrenciler için sadece bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda bireysel gelişimlerini tamamladıkları bir ev mesabesindedir.

Bu kurumların önemli özelliklerinden biri öğrencilerin istedikleri kadar öğrenim görebilmeleridir. Bunun temel koşullarından biri öğrencinin kapasitesi ve hocanın onayına bağlıdır.Bu bağlamda öğrencilerin bireysel eğitimlerini sürdürmede serbestiyetliklerini ortaya koyması açısından gezgin öğrenci diyebileceğimiz bir şekilde kurumsallaşmış bir uygulamadan bahsedilebilir.Öğrenci, belli dini ilimlerde kafi miktarda öğrenim alabilmek için ilgili konuda hocanın veya alimin bulunduğu eğitim kurumuna gidebiliyordu.Bu uygulama hiç kuşku yok ki, öğrencilerin bu mobilitesi, söz konusu eğitim kurumlarının ve hocalarının birbirlerinden haberdarlıklarını da ortaya koyuyordu.

Herne kadar aradan geçen süre zarfında iç ve dış faktörlerin etkisiyle Patani’de İslami eğitim önceki yüzyıllara oranla dejenerasyona uğramışsa da, geçmişteki bu güçlü yapının Patani Malay halkının tarihsel hafızasında önemli bir yer ettiği ve bugün Tay yönetimine karşı eğitim, kültür ve din alanlarında verilen ‘toplumsal’ mücadelenin dayanak noktasını teşkil ettiği düşünülebilir. Hiç kuşku yok ki, 1909 yılından başlayarak Bangkok yönetiminin Güney Eyaletleri’nde etnik ve dini farklılıklığıyla öne çıkan halkı asilime etme çabasında eğitim ve din konusunda ağırlıklı bir politika yürütmüştür.[5]Yirminci yüzyıl ikinci yarısında ve yirmibirinci yüzyılda Bangkok yönetiminin Patani’deki geleneksel dini okulları dönüştürme projesinin ardında bu gerçekyatmaktadır.Çünkü bu kurumlar, Patani halkının geçmişiyle bağını kuran ve aidiyet kazandıran ve buna süreklilik bağışlayan organlar hüviyetindedir.

---

[1]Hasan Madmarn. (2009). “The Strategy of Islamic Education in Southern Thailand: The Kita Jawi and Islamic Heritage”, In The Journal of Sophia Asian Studies, No. 27, s. 37.

[2]Joseph Chinyong Liow. (2010), s. 31. 

[3]Madmarn, s. 40.

[4]Hasan Haji Mohd.Zen. (1981). Sumangan Pondok Pesantren Al-Ma’had Al-Islami Terhadap Kehidupan Keagamaan Masyarakat Desa atas Kuu-Mayo-Patani/Thailand,Master Thesis, Fakultas Tarbiyah, Institut Agama Islam Negeri al-Jami’ah Al-Islamiyah Al-Hukumiyah, Sunan Kalijaga, Yogyakarta, s. 79.

[5]Joseph Chinyong Liow. (2010), s. 33.