Malezya’da muhalefetin zaferi / Victory of the Opposition in Malaysia

Mehmet Özay                                                                                                                       09.04.2018

Malezya’da bugün yapılan 14. genel seçimlerde muhalefet ittifakının, yani, Halkın Umudu (PH) koalisyonunun zaferiyle sonuçlandı. Yazının kaleme alındığı şu ana kadar Seçim Komisyonu resmi sonuçları açıklamasa da, muhalefet bloğunun lideri ve başbakan adayı Dr. Mahathir Muhammed Malezya saatiyle 23.00 sularında yaptığı açıklamada resmi olmayan muhalefetin seçim yarışını ilk sırada tamamladığını söyledi. Ardından yine Malezya saatiyle 02.30 sularında yaptığı açıklamada Federal Sultanlık makamından kendilerine ulaşıldığını ve seçim sonucunun tanınacağının bildirildiğini söyledi.

Mecliste çoğunluk

Bununla birlikte Seçim Komisyonu resmi sonuçları açıklamasa da, çeşitli haber sitelerinde yer alan açıklamalar dikkate alınacak olursa, 222 sandalyeli federal mecliste muhalefet 110 ila 118 sandalye kazandığı, iktidardaki Ulusal İttifak koalisyonu ise 76 ila 79, Kelantan ve Terengganu eyaletlerinde varlık gösteren Malezya İslam Partisi (PAS) ise 17-18, bağımsızların ise sandalye kazanmış gözüküyor. Ancak bu sayıların da ortaya koyduğu üzere nihai kazanımlar ancak seçim komisyonunun açıklamasının ardından netlik kazanacak. Halkın Umudu koalisyonu adıyla seçime giren muhalefet partilerinin meclise 120 sandalyeye ulaşmamaları halinde bağımsızlar başta olmak üzere, PAS’la ittifak kurmaları ya da milletvekilliği transferleri mümkün gözüküyor.

Sonuçlar sürpriz değil

Bu sonuçlar, bağımsızlıktan bu yana yani, 62 yıldır iktidarda olan Birleşik Malay Ulusal Organizasyonu’nun (UMNO) omurgasını oluşturduğu Ulusal İttifak’ın sona ermesi anlamı taşıyor. Açıkçası bu sonuç Malezya siyasetini ve toplumunu yakından izleyenler için bir sürpriz olmadı. Aksine, özellikle 2008 ve 2013 seçimlerinde giderek oylarını artıran muhalefetin iktidara ne kadar yaklaştığına tanık olunmuştu. 2013 seçimlerin de bile iktidarı yakalayabilecek olan muhalefetin, popüler oyların çoğunu almakla birlikte, ülke siyasetinin ve seçim sisteminin  bazı özel koşullardan ötürü iktidarı elde edememişti.

Peki 2013’den bugün ne değişti de muhalefet neredeyse yirmi yıla varan iktidar özlemine kavuşmuş oldu? Burada UMNO merkezli ulusal ittifak iktidarının seçkinci bir tavırla halkın belirli kesimlerini sürekli dışlayan politikalarına -ki bu ülkede dillendirildiği üzere iktidar kibri ile örtüşüyor- özel bir önem vermek gerekiyor. İktidar olmak ve bu iktidarı ülkenin ekonomik kalkınması yönünde kullanmak ile halkın talepleri ve isteklerine karşılık gelecek politikalar üretmek arasındaki farkı belki de en iyi açıklayacak ‘model’ ülke Malezya…

Malay tsunamisi

Başbakan Necib bin Rezzak’ın bu gelişmeyi görmediği veya farkında olmadığı söylenemez. Öyle ki, daha 2009 yılında başbakanlık ve UMNO genel başkanlığını devraldığı dönemde ülkede reform söylemi karşısında, muhalefet çevrelerince dahi olumlu karşılanmış ve destek bulmuştu. Ancak devam eden süreçte, Başbakan vaad ettiği reformları hayata geçirmek yerine, siyasette daralmaya giderek, ‘UMNO merkezli’ politikalara dönmesi önce 2013 seçimlerinde Çin tsunamisi ardından ise bugün Malay tsunamisi olarak adlandırılabilecek seçim hezimetlerini getirdi.

Halkta iktidara karşı güvensizliğin gün be gün pekişmesinde ise, yine kuruluşu 2009 yılına dayanan 1 Malezya Kalkınma Fonu (1MDB) usulsüzlükleri karşısında, Başbakanın ve de hükümetin geniş toplum kesimlerini ikna edici bir politika izleyememesi önemliydi. Bu usulsüzlükler konusunda Malezya’da başlatılan soruşturma sürecinde her şey süt liman hale getirilmiş olsa da, yanı başındaki komşu ülke Singapur’dan başlayarak Avrupa ve ABD’ye kadar uzanan çeşitli ülkelerdeki soruşturmalar ülkenin “uluslararası” ününe leke sürmenin ötesinde iktidarın ulusal çapta da gerilemesine neden oldu.

Dr. Mahathir tarihe geçti

Bugünkü seçim sonuçlarının alınmasında Dr. Mahathir Muhammed faktörünün tek başına ele alınabileceğine daha önce değinmiştik. 93 yaşındaki kurt politikacı bir 2003 yılında kendi isteğiyle siyasetten emekli olurken, 2004 yılında Abdullah Badawi’yi ve 2009 yılında da Necib bin Rezzak’ı UMNO genel başkanlığı ve başbakanlık koltuğuna yerleşmesinde belirleyici bir rol oynamıştı.

Dr. Mahathir bugün yine ülke siyasetinde belirleyici olmakla kalmadı. Bunun ötesinde, 93 yaşına ulaşmış bir kişi olarak siyasal mücadelesine devam eden, muhalefetin iktidara taşınmasında önemli rol oynayan ve bir aksilik olmazsa yarın başbakanlık koltuğuna oturmasıyla da dünya tarihine geçecektir.

Reform hareketi 20 yıl sonra sonuç verdi

Bu bağlamda, pek çok açıdan ilklere konu olan bu seçimlerde en büyük faktör Dr. Mahathir Muhammed’in muhalefet saflarına geçmesi olarak değerlendirilebilir. Ancak, Malezya siyasetinin son birkaç on yılına göz attığımızda, 1999 yılında Enver İbrahim’in başlattığı reform hareketinin yaklaşık 20 yıl sonra iktidar hedefini yakaladığını görürüz.

2015 yılında hapis cezasını çekmek üzere cezaevine girmeden sadece birkaç hafta önce kendisiyle yaptığım röportajda, 1990’lı yılların sonu, 2000’li yılların başlarında Türkiye ve Endonezya’da yaşanan benzer reform süreçlerinin sonuç verdiğini ancak Malezya’nın bu noktada geri kaldığını ifade etmişti. Şimdi bu seçim sonuçları uzun yılların ardından Malezya’nın böylesi bir süreci yakaladığını söyleyebiliriz.

UMNO’da zorunlu değişim

2013 seçim sonuçları, tüm dış yatırımlara rağmen ülke ekonomisinin girdiği dar boğaz ve halkın günlük yaşamını zorlaştıran vergiler ve zamların sonunda gelen seçim mağlubiyetinin faturasını hiç kuşku yok ki başbakan Necib bin Rezzak üstlenecek.

UMNO’da kan değişiminin bir süredir gerektiği konusunda yapılan, ancak bu uyarılara kulak asmayan parti yönetimi seçim yenilgisinin ardından yeni bir başkan seçecektir. Bu ismin ise, geçen yıl kurulan özel bakanlığa atanan kişi olacağını söylersek büyük bir ihtimalle yanılmış olmayız.