Malezya’da Demokrasi Temrinleri / Democracy Practices in Malaysia

Mehmet Özay                                                                                                                   14 Ekim 2013 

A historical change in political landscape of Malaysia… The political elites of the United Malay National Organization (UMNO) wish precisely to conduct leadership in internal party democracy to guide other political parties. In the last 67 years of the history of UMNO it has been the first time the delegates in low level to have gained right to choose the cadres. Though it is initiated by the leadership of UMNO, no doubt that the opposition movement either in the form of political party or in civil establishment in Malaysia have contributed to this changing process in UMNO…

Malezya’da Kurban Bayramı heyecanının yaşandığı bugünlerde Malezya Birleşik Malay Organizasyonu’nda (UMNO) parti için demokrasi bayramı da yaşanıyor.

UMNO’nun başını çektiği Ulusal Cephe koalisyonu Mayıs ayında yapılan seçimlerin ardından önemli bir iç eleştiri yaşanmaya başlandığı zaman zaman dile getirmiştik. Seçim sonuçlarının nihai kararı olan seçim kurulu istatistiklerine bakılarak, Ulusal Cephe koalisyonu, iktidarı elde edecek çoğunluğu yakalamıştı. Bununla birlikte, siyasi muhalefetin ülke siyasal yaşamında kayda değer bir etki yaptığı ve son iki seçimdir giderek artan söylemi ile ülke gündeminde önemli bir yer işgal ettiği de aşikâr. İktidarı elinde tutmakla birlikte, muhalefetin söylemi karşısında iktidar ortakları da gerek kendi partileri içerisinde gerekse ülkeyi yönetme edimlerinden yeniden yapılanmanın kaçınılmazlığını fark ettikleri ortada.

Bunun son göstergelerinden biri, UMNO’da üç yılda bir yapılan parti içi seçimlerinde yeniden yapılaşma oluşturuyor. Bu süreç, kadın ve gençlik kolları yeni başkanlarının seçilmesi için 13 Ekim Cumartesi günü başladı. Başkan ve yardımcılarının seçimleri ise önümüzdeki Cumartesi, yani 19 Ekim’de gerçekleştirilecek. Hemen burada kadın kollarının yanı sıra, gençlik kollarının ‘erkek’ ve ‘kızlar’ şeklinde iki ayrı bağlamda temsil edildiğini belirtelim.

Parti lider kadrolarının seçimlerinde yaşanan, en temel değişim bugüne kadar parti üst kurullarınca yapılan seçimlerin tabana yayılması konusundaki girişim olduğuna kuşku yok. Bunun en açık göstergesi, Cumartesi günü yaklaşık 250.000 parti üyesinin, partinin ilçe, il gibi birimlerinde yeni kadroları belirlemek amacıyla ‘sandık başına’ gitmesiydi. Bu seçimler parti birimlerinde gençler ve kadınlar arasında heyecana ve hayli duygusallığa varan yaklaşımlara konu oldu. Parti içi ‘demokrasi’ yarışında, kadın ve erkek gençlik kollarında başkan değişimi yaşanmadı. Böylece eski bakanlardan Shahrizat Abdul Jalil ve mevcut hükümette Gençlik ve Spor Bakanı Khairy Jamaluddin yeniden seçildi. Parti kollarındaki seçimlerin büyük ölçüde sorunsuz atlatılması ve süreci değerlendiren Başbakan Necip, UMNO’nun ülke demokrasisinin gelişmesinde ‘model’ olabildiğini böylece kanıtladığını ileri sürdü.

Shahrizat Abdul Jalil en önemli rakibi Maznah Mazlan, Khairy Jamaluddin ise Prof. Dr. Sanusi Junaid’in oğlu Akhramsyah karşısında büyük bir başarı elde ettiler. Aile Bakanlığı da yapmış olan Shahrizat’ın Başbakan Necib’e yakınlığı biliniyor. Öyle ki, Shahrizat milletvekilliğini kaybetmesine rağmen, Başbakan tarafından aileden sorumlu danışman olarak atandı. Khairy Jamaluddin ise eski Başbakanlardan Abdullah Badawi’nin damadı… Aslen Açeli olan Prof. Sanusi Junaid’in Dr. Mahathir’e yakınlığı dikkate alındığında ‘UMNO’ içi güçler arasında bir bilek güreşinin varlığından söz edebiliriz. Aslında bu ‘bilek güreşinin’ bir sonraki evresi 19 Ekim’de yaşanacak…

Bu bağlamda gözler UMNO başkanı ve yardımcıları ve Merkez Yönetim Kurulu organlarının belirleneceği önümüzdeki Cumartesi günü yapılacak seçimlerde.  Bugüne değin sadece üç bin üyenin oylarıyla belirlenen kurullar, Cumartesi günü yaklaşık 150.000 parti üyesince belirlenecek. Peki bu süreç neyi ifade ediyor? Altmış yedi yıllık geçmişi olan partide yaşanan bir ilk bu. Malay milliyetçiliğinin kalesi konumundaki UMNO bağımsızlık öncesinden bugüne değin, ‘özenle’ belirlenmiş liderler eliyle bugüne kadar geldi. Ancak hem parti içinden hem de dışından gelen eleştiriler nedeniyle bunun ‘böyle gitmeyeceği’ anlaşılmış gözüküyor.

UMNO Başkan ve Başkan yardımcısının, aynı zamanda Başbakan ve Başbakan yardımcıları olduğu hatırlandığında üst düzey bir heyecan olacağı varsayılabilir. Ancak ‘parti içi demokrasi’de “şimdilik” başkana ve yardımcısına muhalefet edilmemesi konusundaki ittifak varlığını koruyor. Bu çerçevede, Haziran ayı başlarından itibaren Başbakan Necib’in önderliğindeki üst düzey UMNO siyasetçilerinin ‘lider’ ve ‘yardımcısı’nın değişmemesi yönündeki parti içi disiplini sağlamada başarılı oldukları söylenebilir. Dr. Mahathir de alternatif başkan adaylarının ortaya çıkması halinde partinin bölünebileceği uyarısında bulunarak bu sürece önemli bir ‘katkıda’ bulunmuştu. Dolayısıyla Başbakan Necip ve yardımcısı Muhyiddin Yasin yeniden UMNO’nun lideri olacaklar.

Ancak bu ikilinin altında yer alan üç başkan yardımcılığı için bir tür mücadeleden söz etmek mümkün. Bu sürecin en merak edilen yanı Dr. Mahathir Muhammed’in oğlu ve Kedah Eyaleti Başbakanı Mukhriz Mahathir’in başkan yardımcılıklarından birine göz dikmiş olması. Gözlemciler, bu durumu, sadece Mukhriz’in bireysel bir çıkışı olarak değerlendirmek yerine, bizzat Dr. Mahathir’in partinin yakın gelecekteki liderlik profiline ‘müdahalesi’ olarak dikkat çekiyorlar.

Ülkede siyasal yaşam etnik çoğulculuk gerçeği üzerine kurulu. Toplamda azınlıklar ve Malay Müslümanlar şeklinde bir sınıflandırmaya gidildiğinde arada pek de sanıldığı gibi büyük bir nüfus farkının olmadığı biliniyor. Bu çerçevede uzun geçmişi boyunca UMNO içerisinde sınırlı katılımcı lider ve yönetim kurulları seçim süreçlerinin gerçekleştirilmesi anlaşılabilir. Ancak bugün gelinen noktada, ülke siyasal yaşamını ‘demokratikleştirme’ konusunda ısrarla duran bir muhalefet ve sivil toplum varlığı özellikle UMNO saflarında yakın geleceğe dair kaygıları da beraberinde getiriyor.

Necib’in Başbakanlık koltuğuna oturduğu 2009 yılından itibaren dillendirdiği ‘demokratikleşme’ ve ‘dönüşü’ (transformation) söylemlerinin reel politikada karşılığının olduğunu zaman zaman dile getiriyoruz. Bu noktada, Başbakan Necib’in 1999’dan itibaren başlayan güçlü bir muhalefet dalgası ve bunun 2008’deki sonuçlarını iyi okuduğu iddia edilebilir. Bugün UMNO içerisinde kurul seçimlerine yüzbinlerce partilinin iştirakiyle seçiliyor olmasını da geçen Mayıs ayındaki seçim söylemleri ve sonuçlarında aramak hata olmayacaktır. Gençlik, açılım, şeffaflık gibi kavramlarla gündeme damgasını vuran muhalefetin ülkenin ekonomik kalkınmışlığı ve ‘halka’ yansımasından mütevellik mevcut iktidarı ‘onamayacağı’ ortaya çıktığına gore UMNO’nun elinde başka seçenek kalmıyordu. Bu bağlamda, siyasi elit tarafından küresel gelişmelerin de ‘özenle’ değerlendirildiği ne kuşku yok.

UMNO içerisinde seçim sürecinin yeniden yapılandırılması olarak adlandırılabilecek bu süreç ve parti içi seçimler, Başbakan Necib’in bir süredir dile getirdiği ‘transformation’ olgusunun partiye yansımasından başka bir şey değil. Bununla birlikte, çeşitli düzeylerdeki partililerin örneğin Kedah Eyaleti Başbakanı Mukhriz Mahathir, Negeri Sembilan Eyaleti Başbakanı Mohamad Hasan ‘daha’ demokratik açılım konusunda görüşlerini gündeme getirdikleri de gözlemleniyordu. Bu gelişmeler üzerine değerlendirmelerde bulunan gözlemciler, Malezya’nın tam kalkınmış ülke düzeyine ulaşma hedefi olarak 1990’ların başında belirlediği 2020 Vizyonu’nun sadece ekonomik açılımlarla olmayacağının da kanıtlanmış olduğunu ileri sürüyorlar.

http://www.dunyabulteni.net/?aType=haber&ArticleID=277344