PATANİ - Modern dönemde İslami Eğitim

Günümüzde Patani’de ana okullarından cami idaresince yürütülen eğitim merkezlerine, pondoktan üniversiteye kadar çeşitli eğitim kurumlarına rastlamak mümkün. Bu bağlamda, geleneksel dini eğitim kurumları yani pondok, medrese adı verilen modern pondok, Prens Songkla Üniversitesi’ne bağlı Patani İslam Yüksek Okulu ve Yala İslam Üniversitesi önemli eğitim kurumları olarak dikkat çekmektedir.Malayca Tadika adı verilen anaokulları bir tür temel İslami eğitimi de içerecek bir yapıya sahiptir.2005 verilerine göre Patani bölgesinde toplam 1513 tadika hizmet vermektedir.Değişik yaş gruplarından halkın eğitimine açık bir diğer kurum ise camilerdir.Gene Patani bölgesinde hizmet veren toplam 1804 cami bulunmaktadır.[1]

Tayland genelinde İslami eğitim kurumlarının tabi olduğu Özel İslami Okullar birliği (Persatuan Sekolah Rakyat)’nin yanı sıra, Güney’de yani Patani bölgesinde Pondok Öğretim Kurumları birliği (Association of the Pondoks) hizmet vermektedir.[2] Özel İslami okulların varlığı, Tay Milli Eğitim bakanlığ’nın 1958 yılındaki eğitimi geliştirme projesi bağlamında gündeme gelmiş ve süreç içerisinde yapılan çalışmalarla pondokların dönüşümü hayata geçirilmeye başlanmıştır. bunun bir sonucu olarak 1964 yılındaki düzenlemelerle yaklaşık 171 pondok bu sürece dahil olmuştur. Aradan geçen süreçte, özellikle 2000’li yıllardaki gelişmeler üzerine, ortaya çıkan siyasi baskılar ve Milli Eğitim bakanlığı düzenlemelerindeki gelişmelerle birlikte giderek daha çok pondok sisteme adapte olmuştur. Yakın zamana kadar bakanlığa kayıtlı pondok sayısının üç yüzü aştığı ifade edilmektedir. Patani’de pondok yapılaşmasını reforme etme düşüncesinden doğmuştur.bazı pondok yönetimleri, maddi yardımlar karşılığında u yapılaşmayı kabul etmiştir. Yapısal dönüşüm geçirmiş olan bu pondoklar bu adla, yani Özel İslami Okullar adıyla anılmaktadır. İkili öğretimin uygulandığı bu okullarda, sabah Arapça ve İslami dersler, öğleden sonra ise seküler derslere ayrılmıştır. Uzun bir süre pondok kurumlarına uygulanan baskılar neticesinde Patanili Müslüman aileler çocuklarını artık bu kurumlara göndermeyi yeğlemektedirler.[3]

Tıpkı tarihte olduğu gibi modern dönemde de Tayland içerisinden ve çevre ülkelerden dini eğitim almak üzere öğrenciler pondoklara geldiği gibi, buna ilâve olarak İslam Yüksek Okulu ve Yala İslam Üniversitesi de bu anlamda söz konusu  geleneğin bir başka yapıda devam ettirildiği kurumlar olarak dikkat çekiyor. Gerek şahsi gözlemlerimiz gerekse Hasan Madmarn gibi ilgili yüksek öğretim kurumlarında görevli Patanililerin kaleme aldıkları metinlerde belirttikleri üzere Kamboçya’dan Çin’e kadar değişik ülkelerden öğrenciyle karşılaşabilmek mümkün.[4]

Bölgenin en önemli yüksek öğretim kurumları Prens Songkhla Üniversitesi Patani Kampüsü ile özel bir öğretim kurumu olan Yala İslam Üniversitesi’dir.Üç fakültenin hizmet verdiği Yala’daki bu üniversitenin yakında Eğitim Fakültesi açması planlanmaktadır.[5]

Tıpkı Tay yönetimi altına girmeden önce olduğu gibi, modern dönemde de Patani toplumunda öne çıkan eğitimkurumu pondok olmuştur.Surin Pitsuwan’ın doktora tezinde bu kavramı açıklarken, bu kurumların Malay Müslamanların İslami eğitimlerinde bir gurur kaynağı olarak belirtir.[6]Merkezi hükümetin bu kurumu ortadan kaldırma çabalarına rağmen, halk bu kurumun devamı noktasında büyük gayret göstermiştir. Örneğin, 17, 18 Ocak 1968 tarihlerinde Bangnara’da yapılan toplantıda pondokların dört yıl içerisinde faaliyetlerine son verecekleri ve 1971 yılından itibaren Tay müfredatını öğretme belgesi almayan hiçbir yeni pondok açılmasına izin verilmeyeceği ve 17 kişiden fazla öğrenciye ders veren hocaların tutuklanacağına kararı alınmıştı. [7]

Patani Müslümanlarının tarihten getirdikleri bir değer olarak İslami eğitim olgusu salt eğitim bağlamında değerlendirilmemekte, belki bundan çok daha fazla bir işleve sahip olduğu görülmektedir.

Modern dönemde, gerek Tay ulus-devleti şeması içerisinde gerekse İslam dünyasının maruz kaldığı genel değişim ve dönüşüm süreçleri Patani’deki kurumları da etkisi altına almıştır.bu süreç gönüllü değişimlere konu olduğu gibi, Tay hükümeti kurumları vasıtasıyla yaptırımcı ve zorlayıcı boyutları da içermektedir.

Patani Malaylarının İslamla olan tanışıklıklarının sürdürücüsü konumundaki bu kurumlar, bu nitelikleriyle mevcut Tay ulus-devlet idaresinin ulusal eğitim hedef ve amaçlarının gerçekleştirilmesi önünde engel olarak kabul edilmektedirler. Bundan daha kaygı verici bir durum, bu öğretim kurumlarının, özellikle son on yılda küresel çapta meydana gelen gelişmeler çerçevesinde değerlendirilerek, ‘şiddete yönelik grupların oluşumu sağladığı yönünde bir algının oluşturduğu dikkat çekmektedir.[8]Sadece Patani’deki eğitim kurumları değil, Ortadoğu’nun çeşitli ülkelerinde eğitim gören Patanili öğrenciler Bangkok yönetimince benzer kuşkularla karşılanmaktadır. Bunun pratikteki karşılığı, bu öğrencilerin denkliği büyük ölçüde kabul edilmemekte, dolayısıyla profesyonel anlamda iş imkanlarından da yararlandırılmamaktadırlar. Bu durum, bu eğitimli kitlenin başka ülkelere örneğin Malezya’ya göç etmesine neden olmaktadır.[9]

Siyasi gelişmelerin geleneksel eğitim kurumlarının algısını değiştirmesi, öğrenci kitlesi arasında da etkisini göstermektedir. Örneğin, Hasan Madmarn’ın ortaya koyduğu üzere, modern İslami öğretim kurumlarına devam eden öğrenciler geleneksel İslami kaynakları dil engeli nedeniyle okuyup anlayamamaktadır.[10] Bu süreç, ülkede İslami geleneğin devam ettiricisi bir kuşağın ortana kalkması tehlikesini de beraberinde getirmektedir.

Hiç kuşku yok ki, bu durum, Güneydoğu Asya’daki diğer ülkelerdeki benzeri öğretim kurumlarına yönelik aynı olgunun tasarımlanmakta olduğu gözlemlendiğinde, bunun salt Tay hükümetinin bir yaklaşımı olarak görmek yanıltıcı olacaktır.Aslında bu noktada, aradan geçen yetmiş yıla rağmen, modern ulus devlet yapısı ile etnik grup arasında kültürel ve dini algı hassasiyetinin kurulduğunu söylemek güç.Patani Malay toplum yapısı için vazgeçilmez bir özellik olan bu geleneksel eğitim kurumları hakkında Bangkok nezdinde mevcut algı, aslında merkez ile çevrenin birbirinden uzaklaşması da kilit öneme sahiptir. Bu bağlamda gerek Latin harfleriyle gerek Arap harfleriyle (cavi) kullanılan Malayca’nın bu eğitim sürecindeki rolü, toplumsal yaşamda iletişim dili oluşu gibi faktörler Patanililer ile Bangkok rejimi arasındaki kopuşu simgelemektedir. Her ne kadar, son dönemde İslami literatürün Tay dilinde yayınlanması gündeme gelse de, Malaycanın son derece köklü bir yere sahip olduğu Patani Malay toplumunca kabul edilebildiğini söylemek güç.

Bu yapı, modern dönemde, özellikle Tayland Eğitim Bakanlığı’nca çeşitli revizyonlara tabi tutulmuş, kimi zaman bir ‘baskı’ unsuru olarak kullanılmıştır. Buna rağmen, pondok eğitimi bugüne kadar varlığını sürdürmüştür. Bu geleneksel yapıya yönelik eleştiriler özellikle 2001 yılında yaşanan ve dünyada büyük yankı uyandıran gelişmelerden sonra ortaya çıkmıştır.

Pondok eğitim kurumları Güney Eyaletleri’nde yaşanan güvenliksorunlarından payını almaktadır.Çalışmanın ilgili bölümlerinde dile getirildiği üzere, erken dönemlerden itibaren Tay yöneticileri Pondokları silahlı mücadelenin temel sebeplerinden biri addetmektedir. Bu nedenle, bu kurumların varlığını bir tehdit olarak algılamakta ve pondokları değişime zorlamaktadır. Oysa bu kurumların Patani toplumuna kazandırdıkları dikkate alınmamaktadır.Bu kurumları yöneten hocaların merkezi ve yerel yönetimden örneğin, elektrik, su, vb. alt yapı talepleri dahi husnü-kabul görmemektedir.[11]

Modernist İslamcı Akım ve Patani Mücadelesine Tesirleri

Modernist islamcı hareket, Malay dünyasının diğer bölgelerinde olduğu üzere, Ortadoğu kaynaklı bir gelişme seyreder.Özellikle Hicaz ve Mısır’da öğrenim gören, Patanili öğrencilerin ana vatanlarına döndüklerinde beraberlerinde getirdikleri reformcu düşünce yapısı, geleneksel bir toplum yapısının hakim olduğu ve bu yapıyla organik ilişikisi bulunan pondok eğitim sistemine bir meydan okuma olarak algılanmıştır.Bu hareketin doğuş şekli ve kendini ortaya koyuş şekli tartışılmalıdır. Çünkü Patani topraklarında yüzyılın erken dönemlerinden itibaren halk ve entellektüellerin Bangkok yönetimine karşı varoluş mücadelesi verdikleri bir dönemde, reformcu İslam anlayışının -ki bunun en önemli açılımı İslami eğitim kurumları, bu kurumları yöneten alim çevresine ve de bu çevreden edindikleri İslami anlayışıyla amel eden halk kesimlerine karşı bir ‘değişim’ olgusunu imlemektedir. Bu noktada, reformcu çevre, Patani Müslümanlarının Bangkok’a karşı verdikleri mücadelelerinde bir zaafiyetin ortaya çıkmasında ne türden etkileri olduğu veya böyle bir etkinin olup olmadığı üzerinde durulmalıdır.

Tabii bu noktada, Patani Malay entellektüelleri ve alimleri arasında modernleşme çabasının doğurduğu bir iç değişimden de bahsetmek mümkün. Özellikle Yala İslam Üniversitesi ve Prince Songkla Üniversitesi’nin Patani kampüsünde hizmet veren bağlı Yüksek İslam Enstitüsü’nün bu süreçte geleneksel İslami eğitime alternatif bir yapılanma oldukları görülmektedir.Geleneksel ve modernist İslamcılar arasındaki bu ayrışma, siyaset antropolojisinde “articulating principles” olarak adlandırılan kavramla izah edilebilir.Eğitim, sosyal ve kültürel çevre gibi faktörler nedeniyle farklı anlayışlar geliştirmiş olan bu iki grup arasındaki iletişim aksının kurulamamış olması önemli handikaplardan biridir. Patani mücadelesine öncülük eden hareket(ler) ile Bangkok yönetimi arasında bir anlaşma imzalansa dahi, Patani toplumu içerisinde dini/toplumsal alanda iki güç olarak neşet eden gelenekselci/modernist Müslümanların birbirlerini anlama, sorunlarına birlikte çözüm bulma konusunda çabaları hayata geçirmedikleri müddetçe iç huzursuzlukların devam edeceği kesin. Bunun hiç kuşku yok ki, siyaset, ekonomi gibi diğer alanlara da etkisinin olacağını düşünmek mümkün.

---

[1]Ibrahem Narongraksakhet. (2008). “Educational changes from 1960s  to 2008 and Their Impacts Upon Educational Provision in Southern Border Provinces of Thailand”, First Malaysia-Thaliand Joint Educational Research Conference, 17-20 Novemer, Ministry of Education Malaysia, Ministry of Education Thailand, Selangor Malaysia, s. 117.

[2]Madmarn, s. 40.

[3]Ibrahem Narongraksakhet. (2008). “Educational changes from 1960s  to 2008 and Their Impacts Upon Educational Provision in Southern Border Provinces of Thailand”, First Malaysia-Thaliand Joint Educational Research Conference, 17-20 Novemer, Ministry of Education Malaysia, Ministry of Education Thailand, Selangor Malaysia, s. 118, 120-1.

[4]Madmarn, s. 41.

[5]Ibrahem Narongraksakhet. (2008). “Educational changes from 1960s  to 2008 and Their Impacts Upon Educational Provision in Southern Border Provinces of Thailand”, First Malaysia-Thaliand Joint Educational Research Conference, 17-20 Novemer, Ministry of Education Malaysia, Ministry of Education Thailand, Selangor Malaysia, s. 119.

[6]Supara Janchitfah. (2003). Violence in The Mist: Reporting on the Presence on Pain in Southern Thailand, Bangkok: Kobfai Publishing Project, s. 198. (Surin’den bul) 

[7]Dennis Walker, s. 144.

[8]Joseph Chinyong Liow. (2010). “Religious Education and Reformist Islam in Thailand’s Southern Border Provinces: The Roles of Haji Sulong Abdul Kadir and Ismail Lutfi Japakiya”, In  Journal of Islamic Studies, 21: 1, s. 29.

[9]Supara Janchitfah. (2003). Violence in The Mist: Reporting on the Presence on Pain in Southern Thailand, Bangkok: Kobfai Publishing Project, s. 81.

[10]Madmarn, s. 43; Madmarn, 1999, s. 33.

[11]Supara Janchitfah. (2003). Violence in The Mist: Reporting on the Presence on Pain in Southern Thailand, Bangkok: Kobfai Publishing Project, s. 208-9.