Japonya ve Endonezya’dan küresel barışa destek / Japan and Indonesia’s support to global security

Mehmet Özay                                                                                                                            08.05.2022

Japonya başbakanı Fumio Kishida, 28-30 Nisan günlerinde Endonezya’ya resmi ziyarette bulundu.

Söz konusu ziyaret çerçevesinde başbakan Kishida ile devlet başkanı Joko widodo arasında yapılan görüşmelerde, başta Kasım ayında Bali Adası’nda yapılacak olan G-20 zirvesi hazırlığı olmak üzere, iki ülke arasında bölgesel ve küresel güvenlik ile ekonomi işbirliği konuları ön plâna çıktı.

Başbakan Kishida, başkent Jakarta’ya yakınlarındaki başkanlık yazlık sarayının bulunduğu Bogor’da devlet başkanı Joko Widodo tarafından ağırlanırken, yapılan görüşmelerde küresel barışa yapıcı katkılar gündeme geldi.

Ekonomi ve uluslararası güvenlik

Japonya başbakanı Kishida’nın, beş ülkeyi kapsayan resmi ziyaretleri çerçevesinde Endonezya’ya resmi ziyaretinin zamanlaması özellikle, Kasım ayında yapılacak G-20 ziyareti bağlamında gayet önemliydi.

Küresel ekonominin en büyük yirmi ülkesini biraraya getiren G-20’ye Rusya ve Çin’in de üye olması son dönemdeki gelişmeler dikkate alındığında, ekonomi kadar uluslararası güvenlik konularının da gündeme gelmesine neden oluyor.

Bu çerçevede, Doğu Avrupa’da Rusya’nın istilası ile Ukrayna topraklarında başgösteren savaş, Çin’in Doğu ve Güneydoğu Çin Denizleri’ndeki yayılmacı politikaları ve Kuzey Kore’nin tehdit içerikli nükleer denemeleri gibi bölge ülkelerinin güvenliğini yakından ilgilendiren konular da iki liderin gündeminde yer aldı.

Kishida ve Jokowi’nin, Doğu Avrupa ve Asya-Pasifik bölgelerindeki güvenlik konularını ele aldıkları görüşmelerde ve basına yaptıkları açıklamalarda temel vurgu, ‘uluslararası hukuk ve var olan statükonun değiştirilmesi yönünde Rusya ve Çin’in ortaya koyduğu politikalar ve eylemlerdi.

Kishida’nın ziyareti, aynı zamanda etkisini tedrici olarak yitirmekte olan kovid-19 ile birlikte iki ülke arasında ekonomik işbirliğinin yeniden geliştirilmesi konusu da görüşmelerde yer aldı.

Japonya’nın, Endonezya’nın üçüncü en büyük dış ticaret ortağı ve beşinci en büyük yatırımcı ülke olduğu hatırlandığı, iki ülke ekonomik işbirliğinin önemi ortaya çıkıyor.

Ayrıca, 2011 yılında Fukushima nükleer santralindeki kaza sonrası, Japonya’dan gıda ürünleri ithâlatına önemli kısıtlama getiren Endonezya bu kararını gözden geçireceği yönünde işaretleri verdi.

G-20 Bali Zirvesi ve Rusya sorunu

İki lider arasındaki görüşmelerin ilk gündem maddesini Rusya’nın Ukrayna’yı işgali yer alıyordu. Konunun gündeme gelmesinde hiç kuşku yok ki, Kasım ayında Bali Adası’nda yapılacak olan G-20 zirvesi önemli bir etkendi.

Endonezya devlet başkanı Jokowi, daha önce yaptığı açıklamalarda Doğu Avrupa krizi ile küresel ekonomiyi yakından ilgilendiren ve özellikle, kovid-19 sonrası küresel ekonomik kalkınmada anahtar kararların alınması beklenen G-20 zirvesini birbirinden ayırarak, Rusya’yı Bali Adası’nda yapılacak olan zirveye davet edeceğini ifade etmişti.

Öte yandan, özellikle Belçika’da yapılan G-7 zirvesinde Ukrayna’yı istilası üzerine Rusya’ya karşı alınan ekonomik yaptırımlar hatırlandığında, ABD ve müttefiklerinin Rusya’nın Bali Zirvesi’ne katılımına sıcak bakmadığı dikkate alındığında, Japon başbakanı Kishida’nın ziyaretinin, Endonezya’nın bu kararını ortadan kaldırma amacı taşımasa da, savaşın sona erdirilmesi konusunda Rusya’ya karşı ortak bir dil geliştirilmesine zemin hazırladığını söylemek mümkün.

Jokowi, hem sosyal medya hesabından, hem de Rusya devlet başkanı Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde savaşın sona erdirilmesi konusunda tarafların barış masasına oturmaları ve özellikle de, Rusya’nın savaşı sona erdirmesi yönündeki düşüncelerini dile getirdi.

Jokowi’nin zirveye Ukrayna devlet başkanı Volodymyr Zelenskyy’i özel olarak davet etmesi, Rusya-ABD çekişmesi karşısında Endonezya’nın uluslararası ilişkiler politikalarının merkezinde yer alan, “özgür ve aktif” dış politikasının bir gereği olarak düşünmek mümkün.

Çin yayılmacılığı karşısında işbirliği

Japonya ve Endonezya’nın birinin Doğu Çin Denizi diğerinin Güney Çin Denizi’ne komşu olmaları dolayısıyla, Çin’in teritoryal genişleme politikalarıyla doğrudan karşı karşıya gelmelerine neden oluyor.

Bu nedenle, Asya-Pasifik coğrafyasının çok önemli iki ülkesi olan Japonya ve Endonezya bir anlamda Çin karşısında aynı -en azından bugün itibarıyla-pasif tehdit altında yer alan ülkeler arasında yer aldığını söylemek yanlış olmayacaktır.

Geçtiğimiz yıl ABD liderliğinde hayata geçirilen ve Quad adıyla anılan, dörtlü güvenlik işbirliği içerisinde yer alan Japonya bir yandan, kendi ulusal güvenliğini 2. Dünya Savaşı sonrası şartlarının dışına çıkmadaki ısrarı ile hem savunma sanayini geliştirme, hem de bölgesel güvenlik ekseninde ilgili ülkelerle ikili işbirlikleri konusunda girişimleri bulunuyor.

Başbakan Kishida’nın ziyareti dolayısıyla da, bu konuda güvenlik işbirliği konusunun gündeme geldiğine tanık olunuyor.

Asya-Pasifik bölgesinde özellikle, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki yayılmacı politikalarının Endonezya’nın Sumatra Adası’nın doğusundaki Riau Eyaleti’ne bağlı Natuna Adaları’na kadar uzanması ve kıta sahanlığını tehdit etmesi, Endonezya’nın teritoryal güvenliğini sağlayacak donanma kabiliyetinin arttırılmasını zorunlu kılıyor.

Bu çerçevede, her iki lider daha önce ABD tarafından dile getirilen ve Japonya tarafından da destekleyen, “özgür ve açık Hint-Pasifik” söyleminin fiiliyata geçirilmesi konusu işbirliğinde hem fikir olduklarını açıkladılar.

Somut adım olarak ise, Japon başbakanı Kishida, Endonezya’ya sahil güvenlik gemileri tedarikinin gündeme aldıklarını açıkladı. Başbakanlığı öncesinde sabık başbakanlar Şinzo Abe ile halefi Suga Yoshihide kabinesinde dışişleri ve savunma bakanlıkları görevinde bulunmuş olması Kishida’yı güvenlik konularında yetkin bir isim olduğunu hatırlatmakta yarar var.

Japonya’nın ABD’nin Asya-Pasifik bölgesindeki en önemli müttefiği olduğu dikkate alındığında, dış ilişkilerinde “bağımsız ve aktif” kavramıyla açıklanan bir politika takip eden Endonezya’yı en azından Doğu Avrupa krizi çerçevesinde ABD merkezli politikalara yaklaştırma amacı taşıdığını söylemek yanlış olmayacaktır.

Japonya başbakanı Kishida’nın başbakanlık koltuğuna oturduğu 4 Ekim 2021 tarihinden bu yana, ilk defa beş ülkeyi kapsayan son derece önemli uluslararası ziyaretleri çerçevesinde ilk durağı Endonezya oldu.

Başkanlık yazlık sarayının bulunduğu Bogor’da devlet başkanı Joko Widodo’nun konuğu olan Kishida’nın ziyaredi uluslararası güvenlik ikili işbirliklerinin gündeme gelmesine neden oldu. Bu çerçevede, Kasım ayında Bali Adası’nda yapılacak olan G-20 zirvesi ile Doğu Avrupa ve Asya-Pasifik bölgelerinde güvenlik konuları görüşmelerin odağında yer aldı.

Kishida’nın Güneydoğu Asya ve Avrupa’yı kapsayan resmi ziyaret programında, beş ülke yani, Endonezya, Vietnam, Tayland, İtalya ve İngiltere bulunuyor.

https://guneydoguasyacalismalari.com/2022/05/08/japonya-ve-endonezyadan-kuresel-barisa-destek-japan-and-indonesias-support-to-global-security/