Malezya’da Malaka eyalet seçimleri ve siyasal görünüm / Malacca elections and political perspective in Malaysia

Mehmet Özay                                                                                                                            19.11.2021

Malezya Federasyonu’nu oluşturan 13 eyaletten biri olan Malaka’da 15. eyalet parlamentosu seçimi yapılıyor.

Ülkenin güneyinde Cohor Eyaleti’ne komşu ve başkentini Malaka şehrinin oluşturduğu Malaka Eyaleti’ndeki seçimle, 28 üyeli eyalet parlamentosu ve eyalet valisinin (chief minister) belirlenmesi için yaklaşık beş bin kişiye varan seçmen oy kullanacak.

Seçimlerin, Umut Koalisyonu (Pakatan Harapan-HP), Ulusal Cephe (Barisan Nasional-BN) ve Ulusal İttifak (Perikatan Nasional-PN) adlı üç koalisyon grubu arasında geçmesi bekleniyor.

2018 yılında yapılan seçimlerin ardından beş yıl dolmadan yapılan bu erken seçime sebep ise ülkede son dönemde yaşanan siyasal istikrarsızlık. Birleşik Malay Ulusal Organizasyonu’na (United Malay National Organization-UMNO) mensup eyalet valisi Idris Haron’dan meclisteki dört milletvekilinin geçtiğimiz ay desteğini çekmesiyle erken seçim kararı alındı. 

Yarın, yani 20 Kasım’daki seçim birkaç açıdan önem taşıdığına dikkat çekmekte yarar var. Bunlardan ilki, kovid-19 sürecinde yapılacak ikinci eyalet seçimi olması, salgının yeniden nüksetmesine yol açıp açmayacağı.

Kovid-19 gölgesinde ikinci seçim

Bu noktada, kovid-19 sürecinin başladığı 2020 yılı Mart ayı ve ilerleyen aylarda pek sorun yaşamayan Malezya’nın özellikle, aynı yılın 26 Eylül’ünde yapılan Borneo Adası’ndaki Sabah Eyalet seçimleriyle birlikte, pandeminin ülkenin dört bir yanına yayılması örneği halen akıllarda.

Malaka seçimleriyle ilgili ikinci önemli husus, bu eyalet seçimi ile 2022’de yapılması beklenen genel seçimler arasındaki olası ilişkiyle bağlantılıdır.

Bu çerçevede, 2018 seçimleri sonrasında kurulan Umut Koalisyon (Pakatan Harapan-PH) hükümetine karşı gerçekleştirilen ve sivil darbe olarak adlandırılan 24 Şubat 2020 sürecinin ardından yaşananlar, hem yarınki seçimde, hem de 2022 genel seçimlerine bir şekilde projeksiyon tutulmasına imkân tanıyacağını söyleyebiliriz.

Pandemi yönetimsizliği ve siyasi kaos

Malezya gibi coğrafi genişliği ile nüfus oranı arasında ilki lehine avantaja rağmen, Sabah Eyalet seçimlerinin kötü yönetilmesi nedeniyle pandemide görülen artış ve ölümcül vaka sayılarının yükselmesi sadece sağlık sektörünü vurmadı.

Ülke ekonomisi büyük bir yara alırken, dönemin Perikatan hükümeti birbiri ardına aldığı bazı ekonomik destek tedbirlerinin de sonuç vermemesi siyasi kriz olarak geri tepti.

Bir yandan, federal sultan Abdullah öte yandan, Enver İbrahim liderliğindeki muhalefet pandemiyle mücadelede sözde alınan tedbirlere rağmen, uzun süreli kapanmaların yaşanması, ulusal ve eyalet parlamentolarının sekiz aya varan süreyle işlevsizleştirilmesi ve geniş toplum kesimlerinin ekonomik anlamda mağduriyeti karşısında getirdikleri eleştiriler ülke siyasal yaşamına damgasını vurmuştu.

Böylece, 24 Şubat sivil darbesinin ardından 1 Mart’da kurulan Ulusal İttifak (Perikatan Nasional-PN) hükümetinin pandemiyi yönetemesinin faturası başbakan Muhyiddin Yasin’e çıkmış ve federal sultan ile muhalefetin giderek artan yoğun eleştirileri sonrasında istifa etmek zorunda kalmıştı.

Bunun akabinde, geçtiğimiz 21 Eylül’de, UMNO merkezli yeni bir hükümet kuruldu.

UMNO milletvekili İsmail Sabri Yaakob’un başbakanlığa getirildiği hükümet önceliği pandemiyle mücadeleye ve akabinde ülkeyi genel seçimlere hazırlamayı öncellemesi nedeniyle bir seçim hükümeti olarak da adlandırılmayı hak ediyor.

Malaka seçimleri ve çok katmanlı rekabet

Yukarıda kısaca değinildiği üzere, 24 Şubat 2020 ve 21 Eylül 2021 tarihleri arasında ülke tarihinin belki de en istikrarsız ve kaotik ortamının yaşanması, bu çerçevede hükümetin düşmesi, koalisyon blokları arasında ayrışma, yeni partilerin kurulması gibi çok kısa sürede yaşanan siyasal değişimlerin yarınki Malaka seçimlerine gayet önemli yansımaları olacaktır.

Yarın Malaka Eyaleti’nde yapılacak olan seçim işte böylesine önemli bir dönemi arkada bıraktığı izlenimi veren Malezya’da ülkeyi olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilecek bir öneme sahip.

Bununla birlikte, alınan tüm aşı süreçlerine ve tedbirlere rağmen, seçmende belirgin bir pandemi korkusu olduğu aşikâr.

Son dönemde, aşı sürecinin hızlandırılmasıyla, toplumsal yaşamın normale dönmeye başlamasına rağmen, sadece Malaka Eyaleti’nde değil, bu eyaletteki seçmen listelerine kayıtlı olup da başka eyaletlerde yaşam süren ve seçim için memleketlerine dönme arzusunda olanlar üzerinde de, kovid-19 salgınına maruz kalma endişesi söz konusu.

Bu endişeyle bağlantılı olduğunu söyleyenebilecek ilk gelişme, özellikle güvenlik birimlerine mensup görevliler ve ailelerinin 16 Kasım’da oy verme sürecinde yaşandı.

Belirlenen sağlık protokollerine ve eğitimli kesimi oluşturmasına rağmen, bu kitle arasında seçime katılım oranı yüzde 52 civarında olması, yarın yapılacak seçimde katılım oranına dair endişeleri gündeme getiriyor.

Eyalet seçimlerinin, girişte belirttiğim üç temel koalisyon bloğu arasında geçmesi bekleniyor. Bunların yanı sıra, 2018 yılında kurulan Malay milliyetçi partisi olarak da bilinen Malezya Yerli Partisi (Parti Bumiputra Perkasa Malaysia-Putra) ve 2019 yılında kurulan Hint kökenli Malay Müslümanların kurduğu Hint Müslümanları Ulusal Birliği Partisi (Parti Perikatan India Muslim Nasional-IMAN) adayları ile bağımsız adaylar da yarışacak.

Bu siyasi bloklaşmada en dikkat çeken ise Ulusal Cephe (BN) ve Ulusal İttifak (PN) arasında olduğunu söylemek mümkün. İçinde UMNO’nun ana omurgasını UMNO’nun oluşturduğu BN içerisinde Çin etnik partisi MAC, Hint etnik partisi MIC yer alıyor.

BN denkleminde yer alan Malezya İslam Partisi (Parti Islam SeMalaysia-PAS), Malaka eyalet seçimlerinde Muhyiddin Yasi’in başında bulunduğu ve Vatan Mücadelesi Partisi (Parti Pejuang Tanah Air-Pejuang) ile ittifak kurmayı tercih etti.

Bu gelişme, UMNO ve PAS arasında 2016 yılında kurulan siyasi ittifaktan kopuş anlamı taşıyor. Bu kopuşun sadece, Malaka seçimleriyle sınırlı olup olmayacağını ise zaman gösterecek.

Bu çerçevede, Malakalı seçmenin nasıl bir yönelim sergileyeceği merak konusu. Hükümetin aldığı pandemi tedbirlerine rağmen, kendi bireysel tedbirini öncelleyen seçmenin sandık başına gidip gitmemesi de seçim sonuçlarını önemli ölçüde etkileyecektir.

 BN içerisinde Çin ve Hint merkezli siyasi partiler olsa da, özellikle Malay Müslüman seçmene hitap edilmesi bu koalisyon ile PN arasındaki önemli bir rekabetin yaşanması anlamı taşıyor.

Öte yandan, bu rekabetin yoğun olarak yaşanacağı tahmin edilen seçim bölgelerinde ise, başında Enver İbrahim’in bulunduğu PH koalisyonunun kazançlı çıkabileceği üzerinde duruluyor. Yarınki seçimlerin ardından oluşacak siyasi kompozisyonu ilerleyen günlerde yeniden ele alacağı.  

https://guneydoguasyacalismalari.com/2021/11/19/malezyada-malaka-eyalet-secimi-ve-siyasal-gorunum-malacca-elections-and-political-perspective-in-malaysia/