ASEAN Zirvesi ve küresel ekonominin gelişmesi umudu / The ASEAN Summit and the hope for the recovery of global economy

Mehmet Özay                                                                                                                            14.11.2020

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nde (Association of Southeast Asian Nations-ASEAN) yılın ikinci zirvesi dönem başkanı Vietnam’ın liderliğinde geçtiğimiz Perşembe günü başladı.

Çeşitli boyutlardaki toplantılarla hafta sonuna kadar sürecek zirve geçen bir kaç yılda Güney Çin Denizi sorununun aksine, 2020 yılına damgasını vuran kovid-19 gündemiye  önem taşıyor.

Zirve, kovid-19’un etkisinin sürmesi nedeniyle, bölge ülkelerinin ekonomik işbirliğine vurguların öne çıkmasına neden oluyor.

Bu çerçevede, ASEAN dönem başkanı Vietnam tarafından gündeme getirilen Kapsamlı Yeniden Düzenleme ve Uygulama Plânı kabul edildi.

Ekonomi bakanları arasında yapılan görüşmelerin ardından ise, üye ülkeler arasında temel ürünlerin akışının sürdürülebilir bir şekilde sağlanmasında anlaşma imzalandı.

Hanoi Eylam Plânı çerçevesinde varılan anlaşma, üye ülkeler arasında güvenin yenilenmesi ve kovid-19’la ortak mücadele adına olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmeyi hak ediyor.

Kovid-19’la mücadelede

İçinden geçilmekte olan süreçte, kovid-19 aşısı konusundaki çalışmalarda Çin’in attığı adımların olası bir başarıya dönüşmesi halinde, bölge ülkeleri aşıyı edinme konusunda çekimser davranmayacaktır.

Özellikle, Endonezya gibi nüfusu 250 milyona yaklaşan bir ülkenin bu anlamda önemli bir sağlık piyasası oluşturduğuna kuşku yok.

Bunun ardından vaka artışlarının görüldüğü Filipinler ve Malezya’nın da bu konuda destek arayışlarında olacaklarını söylemek yanlış olmayacaktır.

Başkanlar zirvesinde de konunun ele alınması ve Çin tarafının bölge ülkelerine bir anlamda taahhüdü, olası bir aşı başarısı Çin’in yumuşak gücü olarak hizmet edecektir.

Doğu Asya ile işbirliği

Zirve vesilesiyle, ASEAN’a üye on ülke arasındaki ilişkiler kadar, belki de daha çok Doğu Asya’daki Japonya, Çin ve Güney Kore ile yapılan görüşmeler büyük önem taşıyor.  

Bu çerçevede, Çin başbakanı Li Keqiang, Japon başbakanı Yoshihide Suga ve Güney Kore başkasın Moon Jae-in ile yapılan görüşmeler, önceliğini ekonomik işbirliği olarak belirlemiş olan ASEAN’ın ilgili ülkeler arasında siyasi diyaloğa zemin hazırlamasıyla da dikkat çekiyor.

Bu çerçevede en önemli hedef, Doğu Asya ülkeleri ile ASEAN arasında ulaşımı yeniden başlatmak ve ticari ilişkilerde akışı sağlamaya yönelik yeni mekanizmaları hayata geçirmek amaçlanıyor.

Çin’in  ASEAN kamu sağlığı programı için 5 milyon Dolar bağışı, bir sosyal jest olarak kabul edilebilir.

Ayrıca, Singapur’un Hong Kong ve Japonya ile özel ulaşım hattı konusundaki anlaşmasını ekonomiye ivme kazandırmak olarak değerlendiriliyor.

Ekonomileri olumsuz etkilenen ASEAN’ın, komşu ülkelerden yardım alması, bu süreçte bölgesel işbirliğinin bir başka açılımı olarak gündeme geliyor.

Öte yandan, zirvenin bölgesel öneminin ötesinde küresel etkisi ise Vietnam başbakanı Nguyen Xuan Phuc’un, Bölgesel Kapsamlı Ekonomik İşbirliği’nde (Regional Comprehensive Economic Partnership-RCEP) hafta sonu imzalanacağı müjdesi oldu.

Kovid-19 ekonomisi

Kovid-19 nedeniyle geçen Haziran’daki zirve gibi sanal ortamda gerçekleştirilen zirvede ana konu yine salgının neden olduğu ekonomik sarsıntının üstesinden gelinmesi konusu öncelikli alanı oluşturuyor.

Kovid-19’un Avrupa ve Kuzey Amerika’daki düzeyde olmasa da bölgede hâlâ etkisini sürdürmesi, ekonominin canlandırılması konusunda işbirliklerini adeta zorunlu kılıyor.

Geçtiğimiz Aralık ayında kovid-19 salgını üzerine, Çin yeni yılı nedeniyle milyonlarca kişinin Güneydoğu Asya’ya seyahatinin gerçekleşmemesi ulaşım ve turizm sektörüne önemli bir darbe olarak yansımıştı.

Aradan geçen süre zarfında kovid-19 vak’a sayısı ve ölümle sonuçlanan vakalara bakıldığında, bölge ülkelerinin kovid-19’la mücadelede görece başarılı olduğu söylenebilirse de, her bir ülkeyi kendi toplumsal, ekonomik ve siyasi gerçekliği ile değerlendirmek gerekir.

Bu bağlamda, Avrupa ve Kuzey Amerika’da ortaya çıktığı ölçüde ciddi bir kriz durumundan bahsedilmese de, bölge ülkelerinde kovid-19’un süreciyle karşı karşıya kaldıkları bir gerçek.

Bu durum, başta imalât sanayiine ve lojistiğe bağlı ülkelerde üretim süreçlerinin inkitaya uğraması ilgili sektörlerin hükümetler tarafından desteklenmesini gündeme getirdi.

Küresel ekonominin atardamarı olarak adlandırılabilecek olan bölge özellikle, Çin’le yakın ilişkileriyle dikkat çekiyor.

Bu noktada, ABD başkanı Donald Trump’ın döneminde ABD’nin ASEAN’la gerileyen ilişkileri karşısında bölge ülkelerinin Çin’e yaklaşmasının bir anlamda kaçınılmaz olduğu ortada.

Ancak bu durum, ASEAN’ın Çin’e tam bağımlılık anlamı taşımak yerine, kontrollü bir ilişkiden yana olduğuna söylemek mümkün.

RCEP umudu

Liderler zirvesindeki görüşmelerde bir aksilik olmazsa en önemli gelişme RCEP’in imzalanması olacak.

Pazar günü imzalanması beklenen 15 üye ülkeli RCEP dünyanın en büyük ticaret birliği olacak.

İşbirliğinde en büyük ortağın Çin olması, bu sürecin Çin güdümünde gerçekleştirildiği intibaı uyandırsa da, başta Japonya olmak üzere ASEAN içerisinde Singapur’in önemli katkıda bulunduğunu söylemek gerekiyor.  

Bu gelişme, hiç kuşku yok ki, ABD’de Trump yönetiminin bölgeyle ilişkileri geriletmesi anlamı taşıdığı gibi, yaşanan gerginliklere rağmen, Çin’in bölge ülkeleriyle işbirliğinin geldiği aşamayı göstermesi bakımından da önem taşıyor.

Bir yandan kovid-19’la mücadele ve olası aşı geliştirilmesi sürecinde Çin’in rolü öte yandan Hindistan’ın çekilmesiyle birlikte yeni bir Asya-Pasifik inisiyatifi olarak adlandırılabilecek olan RCEP’in imzalanması bölgenin yeniden ve farklı bir şekilde küresel ekonomideki yerini pekiştiricek bir öneme sahiptir.

https://guneydoguasyacalismalari.com/2020/11/13/asean-zirvesi-ve-kuresel-ekonominin-gelismesi-umudu-the-asean-summit-and-the-hope-for-the-recovery-of-global-economy/