Malezya’da 9. başbakan ya da UMNO’nun yeniden iktidara dönüşü / 9th Prime Minister or returning of UMNO into power in Malaysia

Mehmet Özay                                                                                                                            21.08.2021

Malezya’da 9 başbakan İsmail Sabri Yaakob...

Bu siyasi gelişme, bir buçuk yıldır yaşanan siyasi kaosun, en azından şimdilik sona ermesi anlamı taşıması kadar, bunun ötesinde bir öneme sahip.

Federal sultanın milletvekillerle tek tek görüşerek, 114 milletvekili desteğine ulaştığını tespit ettiği İsmail Sabri Yaakob’un hükümeti hangi partilerden oluşturacağı merak konusu. İsmail Sabri Yaakob’a destek, mensubu Ulusal Koalisyon’u oluşturan UMNO-PAS-MIC-MCA Sarawak eyalet partisi Birleşik Sarawak Partisi (Gabungan Parti Sarawak-GPS) ile Bersatu ile bazı bağımsız milletvekillerinden geldi.

UMNO’nun iktidara dönüşü

61 yaşındaki İsmail Sabri Yaakob’un, Birleşik Malay Ulusal Organizasyonu (United Malay National Organization-UMNO) milletvekili olması, yaşanan gelişmeyi salt bir başbakanın değişmesi olarak adlandırılmayı değil, aksine, 2018 yılı Mayıs ayında yapılan 14. genel seçimlerde 61 yıllık iktidarını yitiren UMNO’nun yeniden iktidar olması anlamı taşıyor.

Önümüzdeki günlerde kurulacak koalisyon hükümetinin, 38 milletvekili ile yine en büyük destekçisi konumunda olacak UMNO’da parti içi bölünmüşlüğün bu hükümet ile giderilip giderilmeyeceğini ise zaman gösterecek.

Öyle ki, UMNO’da parti başkanı Ahmed Zahid Hamidi’nin değil de, bir milletvekilinin başbakan adayı gösterilmesi ve nihayetinde başbakan olarak atanması ülke modern siyasi tarihinde bir ilk anlamı taşıyor.

Bu durum, aşağıda değinileceği üzere, bir buçuk yıllık Ulusal İttifak (Perikatan Nasional-PN) sürecinde Yerli Birlik Partisi (Parti Pribumi Bersatu Malaysia-Bersatu) başkanı Muhyiddin Yasin ile UMNO arasında yaşanan siyasi çekişmenin son bulması olarak değerlendirilebilir.

Ancak İsmail Sabri Yaakub’un, Muhyiddin Yasin hükümetinde savunma bakanlığından sorumlu bakan ve başbakan yardımcılığı yapmış olması açıkçası, UMNO içerisinde suların sadece şimdilik durulduğunu ortaya koyuyor.

Kaldı ki, hükümeti kurmakla görevlendirilen başbakan konumundaki İsmail Sabri Yaakub’un UMNO genel meclisinde kendini parti başkanı ve yandaşlarını da parti kurullarına seçtirmesi önümüzdeki dönemin önemli konuları arasında olacaktır.

Muhyiddi Yasin’i istifası

Bu hafta başında yani, 16 Ağustos’da PN hükümeti başbakanı Muhyiddin Yasin’in istifası üzerine, federal sultan, siyasi partilerin başbakan adaylarının parlamentodan aldıkları desteği kanıtlamaları için Perşembe gününe kadar süre tanımıştı.

Bunun ardından, 222 üyeli parlamentoda, Ulusal Koalisyon’a (Barisan Nasional-BN) mensup 114 milletvekilinin desteğini alan İsmail Sabri Yaakob başbakan olarak atandı.

UMNO milletvekili olan İsmail Sabri Yaakob Malezya Federasyonu’nun 9. başbakanı olarak yemin ederek göreve başladı.

Yemin töreni federal sultanlık makamından yapılırken, önümüzdeki günlerde parlamentonun göreve başlamasıyla, yasal sürecin işleyerek yeni hükümetin kurulması  bekleniyor.

Hükümetin acil görevi: kovid-19’la mücadele

Malezya’da yeni başbakanın atanmasının ardından, son birbuçuk yıldır yaşanan siyasi kaosun ve meşruiyet sorununun yerini, her geçen gün etkisini daha da fazla hissettiren kovid-19’la mücadelenin alması bekleniyor.

Bununla birlikte, bir önceki dönemin hesabının yapılmadan yeni dönemin neler getireceğinden emin olmak pek de mümkün gözükmüyor.

Sabık başbakan Muhyiddin Yasin, istifası öncesinde geçen hafta yaptığı açıklamalarda, kendilerini yolsuzlukla suçladığı bazı çevrelerin başbakanlığını sona erdirme girişimi karşısında çaresizliğine dikkat çekmişti.

Oysa, 24 Şubat 2020 tarihinde özellikle de, Halkın Adaleti Partisi’den (Partai Keadilan Rakyat-PKR) ihraç edilen 11 milletvekilinin öncüsü konumundaki Azmin Ali, Bersatu başkan yardımcısı Muhyiddin Yasin, UMNO ve Malezya İslam Partisi’nden (Parti Islam SeMalaysia-PAS) yetkililerin gerçekleştirdikleri Sheraton toplantıları sonrasındaki gelişmelerle 1 Mart 2020’de Muhyiddin Yasin’i başbakanlığa taşıyan aynı çevrelerdi.

Muhyiddin Yasin hükümeti kurduğu 1 Mart 2020’den, istifa ettiği 16 Ağustos 2021’e kadar federal parlamentodan güven oyu alma teşebbüsünde bulunmadığı gibi, kovid-19 ile mücadeleyi bahane ederek ülke siyasal yaşamının akamete uğratılmasını sağlayan kişi konumundaydı.

Muhyiddin Yasin’in sadece mensubu bulunduğu Umut Koalisyonu hükümetine değil, aynı zamanda başkan yardımcılığı görevini yürüttüğü Bersatu’ya ve başkanı konumundaki Dr. Mahathir Muhammed’e siyasi ihanetiyle ilgili gelişmeleri daha önce uzun uzun yazdık.

Bu gelişmeler, 2018 seçimleri öncesinde dönemin muhalefet lideri Enver İbrahim’le ittifak kurup yeni hükümeti kuran, ardından bu hükümete karşı özellikle, UMNO ve PAS ile görüşerek hükümetin düşmesi konusunda girişimlerde bulunan ve nihayet geçtiğimiz aylarda yakından gözlemlendiği üzere bu sefer UMNO lider kadrosunu yolsuzluklarla suçlayan hep aynı kişi, yani Muhyiddin Yasin olması gayet ilginçtir.

UMNO ve yolsuzluklar

Muhyiddin Yasin’in bugün kendilerini yolsuzluklar itham ettiği çevreler ise, herkesin malumu olan UMNO içerisindeki önemli lider tabakasıdır.

2015 yılından bu yana gündeme getirdiğimiz, 1 Malezya Kalkınma Fonu (1MDB) yolsuzluğunun baş aktörü konumundaki sadece sabık başbakan Necib bin Rezzak değil, eşi, oğlu başta olmak üzere, yanında görev yapan siyasiler ve bürokratlar da bulunuyordu.

UMNO’nun omurgasını oluşturduğu Ulusal Cephe hükümetinin, 2018 yılı Mayıs ayında yapılan 14. genel seçimleri kaybetmesine de yol açan yolsuzluklar, yeni hükümet Umut Koalisyonu’nun (Pakatan Harapan-PH) ülkede temiz siyaset anlayışının bir gereği olarak öncelikli politikaları arasında yer alıyordu.

Yukarıda ifade edilen Sheraton sürecinin başlatılmasına sebep, aslında tam da bu yolsuzluklarla mücadeleydi.

Muhyiddin Yasin hükümeti döneminde söz konusu yolsuzluk davalarından sanık olan bazı kişilerin davaları düşürülürken, bazılarının devam etmesi, UMNO ile Muhyiddin Yasin arasında ayrışmayı körükleyen süreci başlatmıştı.

Yeni hükümet ve çözüm bekleyen sorun/lar

Bir önceki yani, PN hükümetinde savunmadan sorumlu bakan ve ardından başbakan yardımcılığı görevi yapan İsmail Sabri Yaakob, bu süreçte kovid-19’la mücadelede hükümette önemli rol üstlenmişti.

Bu yılın ocak ayından Ağustos başına kadar süren olağaüstü hâl ve buna ilâve olarak Haziran ayının başından itibaren ülke genelinde uygulanan kapanmaya rağmen, pandeminin yayılmasının engellenmesi bir yana, hem vaka hem ölümle sonuçlanan gelişmelerde artış yaşanmıştı.

Bu sürecin halen devam etmesi, bir azınlık hükümeti de olsa, İsmail Sabri Yaakob’un başında bulunacağı hükümetin siyasi tartışmalar ve polemiklere yol açmadan, bir an önce ülkeyi pandemi sürecinde düzlüğe çıkarması beklentisi yüksek.

Bir önceki hükümette savunma’dan sorumlu bakan ve başbakan yardımcısı olarak görev yapan İsmail Sabri Yaakob, aynı zamanda PN hükümetine karşı UMNO içinde oluşan muhalefeti engellemeye çalışan ve Muhyiddin Yasin’e desteğiyle öne çıkan bakan konumundaydı.

Federal sultanın milletvekilleriyle tek tek görüşerek, 114 milletvekili desteğine ulaştığını tespit ettiği İsmail Sabri Yaakob’un hükümeti hangi partilerden oluşturacağından öte, UMNO’dan kimleri, hangi bakanlıklara atayacağıyla ilgili.

Hükümet kurma süreçlerinde bakanlıklar, önemli bürokratik görevlere atamalar da önceliklerin sabık başbakan Necib bin Rezzak ve parti başkanı Ahmed Zahid Hamidi yanlıları yerine kendine yakın isimleri ataması İsmail Sabri Yaakob ile parti içi muhalefet çatışmalarını artıracaktır. Hükümetin ikinci büyük ortağı konumundaki Bersatu’nun 31 milletvikiline sahip olması, bakan atamalarında önemli bir konumda bulunduğunu gösteriyor.

Muhalefet yerinde

UMNO merkezli gelişen yeni hükümet oluşumunun dışında muhalefetin adayı Enver İbrahim’e destek veren çeşitli partilerin milletvekillerini toplamının 112’yi bulmaması başbakanlık şansını bir kez daha yitirdiği anlamına geliyor.

Açıkçası, Enver İbrahim’in merkez siyasette kendine yer bulan bir isim olmadığını geçmişteki yazılarımızıda gündeme getirmişti. Merkez siyasetin en önemli aktörlerini ise başta UMNO olmak üzere bu kurucu parti ile gizli/açık koalisyonu olan sultanlar oluşturuyor.

Bununla birlikte, Enver İbrahim’e destek verme ihtimali bulunan Sabah ve Sarawak Eyaletleri’ndeki yerel partilerin ittifak gröşmelerinin sonuçsuz kalması sadece Enver İbrahim’in çoğunluğu elde ederek başbakan olarak ihtimalini ortadan kaldırdı.

Bunun yanı sıra, merkez siyasetle sorumlu ilişkilere sahip ve daha çok maddi çıkarlar üzerine inşa edilmiş ittifaklara konu olan Sabah ve Sarawak Eyaletleri’nin merkezde daha çok temsiliyet kazanmasını sağlayacak bir yol olduğunu da ifade edelim.

İsmail Sabri Yaakob’un başbakanlığının aynı zamanda 2023 yılı Temmuz ayından önce yapılması beklenen 15. genel seçimler için de bir hazırlık olacaktır. Ancak bu süreçte Malezya halkının en büyük beklentisi pandeminin etkisinin azaltılması ve giderek olumsuz bir hâl alan ekonomik yaşamın yeniden rayına oturtulması olduğuna kuşku yok.

https://guneydoguasyacalismalari.com/2021/08/21/malezyada-9-basbakan-ya-da-umnonun-yeniden-iktidara-donusu-9th-prime-minister-or-returning-of-umno-into-power-in-malaysia/