Malezya’da Ungku Abdul Aziz’in vefatı üzerine / On the death of Ungku Abdul Aziz in Malaysia

Mehmet Özay                                                                                                                            16.12.2020

Ungku Abdul Aziz’in vefatı bize ne anlatıyor sorusunu gündeme getirmemiz gerekir. Bu soru içinde bireysel bir yaşam hikâyesi kadar, bir milletin yaşadığı toplumsal ve siyasal dönüşümlere de tekabül eden yönleriyle gayet dikkat çekicidir.

98 yaşında dün, yani Salı günü Kuala Lumpur’da vefat eden Ungku Abdul aziz, bir yüzyıla sığan ölümünün ötesinde anlamlar içeren bir şahsiyetti.

Bu noktada, Ungku Abdul Aziz’in yaşamı farklı bakış açıların göre değişkenlik göstereceğine de kuşku bulunmamaktadır.

Bu durum bir yaşam hikâyesinden bir millete, bir sömürge yönetiminden görece erken dönem bazı ilişkilere, akademisyen ve entellektüel bir yaşamdan yeni ulus-devletin sosyo-ekonomik kalkınmasına kadar çeşitli alanlarıyla önem arz etmektedir.

Ungku, geleneksel Malay toplumunda saray çevresine mensup aileler için kullanılan unvanlardan biri. Bunu, geniş Malay dünyasının farklı bölgelerinde kullanılan Tengku, Teuku vb. kullanımlar çerçevesinde değerlendirmek mümkün.

Bu çerçevede, Cohor Saray ailesine mensup olduğunu söyleyebileceğimiz Ungku’nun İngiltere’de doğması, ardından baba yurdu Cohor’a yerleşmesi ve eğitimini burada alması, onu daha çok Cohor bağlamında ve de yerli olarak değerlendirmeye imkân tanıyor.

Cohor’un bir ulus devlet olarak Malaya Federasyonu ve ardından Malezya Federasyonu’nun ortaya çıkmasındaki belirleyici rolünü -bir başka yorumla, Ungku’nun yaşamında toplumsal yapı içerisinde sahip olduğu yerle örtüştürmek mümkün.

Ungku’nun Malezya gibi çok etnikli ve çok dinli bir toplumda tanınmasına yol açan gelişme, onun bir ekonomisyen olarak çalışmaları, Malaya Üniversitesi (Universiti Malaya) rektörlüğü (1968-1988) ile söz konusu bu üniversiteye saygın bir yer kazandırmak ve aynı zamanda kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan yeni bir ulus devlet olarak Malezya’nın ekonomik kalkınma politikalarında o dönemin hükümetine yaptığı danışmanlıklarla toplumsal yaşama yaptığı doğrudan katkılardır.

Müslümanlıklarını ciddiye alan ve bilinen ibadetlerini yerine çabası kadar, inançlarını toplumsal yaşama aktarmada tereddüt etmeyen Malay Müslümanlarının sömürge sonrası ekonomik yoksulluk sürecinde belki de, en mağdur oldukları alandan biri hac farizasını yerine getirme konusundaki zorluklarıdır.

Bir ekonomisyen olarak Ungku Abdul Aziz, bu toplumsal talebe ve soruna bir karşılık olarak bugüne kadar sürdürülebilir bir gelişme kaydeden Hac Vakfı’nın (Tabung Haji) (1959) ve Ulusal Kooperatif Hareketi (Angkatan Koperasi Kebangsaan Malaysia) kuruluşundaki rolüyle hiç kuşku yok ki, nesiller boyu anılacaktır.

Bu iki ekonomik yapının ortaya konulması, uzun sömürge döneminin gizli/açık yansımasını ve eleştirisini gündeme getirdiği gibi, 20. yüzyıl ikinci yarısında dışardan modernleşmeci çabalara maruz kalan çeşitli ülkelerin aksine, toplumun önemli bir kesiminin sosyo-ekonomik gelişimine katkı olmasıyla gayet anlamlı bir çaba olarak değerlendirilmeyi hak etmektedir.

Ungku’nun, ekonomi alanındaki katkısının gayet önemli olması, bugün Malezya toplumunun çeşitli alanlardaki başarısının ardındaki rolü ile belirginlik kazanmaktadır.

Öyle ki, sömürge dönemi yerleşikliği ve belirlenmişliğiyle dikkat çeken toplumsal yapıdaki farklı etnik unsurların, belirli meslek çevrelerine mensubiyetleri, sanki genetik olarak üretilmişcesine bir yaklaşım olarak sunulurken, Ungku’nun gerek teorik gerekse hükümet politikalarını yön verecek pratik katkısı, onu bir bilim adamından beklenen unsurları bizatihi kendinde topladığını göstermektedir.

Ungku’yu akademi ve kültür çevreleri için unutulmaz kılan ise ‘Dewan Bahasa dan Pustaka’nın (Dil ve Kültür Kurumu) kuruluşundaki rolüdür.

Bugün Malezya’nın en saygın kültür kurumları arasında yer alan bu yapı, sadece Malezya’ya dair değil, geniş Malay coğrafyası kültür, din, medeniyet çalışmalarıyla ilgili yayınları ve etkinlikleriyle son derece önemli bir rol icra etmektedir.

Bir akademisyen olarak Ungku çeşitli dönemlerde kaleme aldığı yayınlarıyla da tanınıyor. Uzun akademisyenlik geçmişine bakıldığında 1950’li yıllarda başlayanyayın çalışmaları yakın döneme kadar devam ettiği görülüyor.

Ungku Abdul Aziz’e Allah’tan rahmet diliyorum. Mekânı cennet olsun.

https://guneydoguasyacalismalari.com/2020/12/16/malezyada-ungku-abdul-azizin-vefati-uzerine-on-the-death-of-ungku-abdul-aziz-in-malaysia/