Bir Asyalı Lider: Lee Kuan Yew / An Asian Leader: Lee Kuan Yew

Mehmet Özay                                                                                                                 18 Mart 2015

16 Eylül 1923 tarihinde dünyaya gelen Lee Kuan Yew, 20. Yüzyıla damgasını vurmuş bir liderdi. Tıpkı diğer Çin kökenli göçmenler gibi, dedeleri Çin’in güney bölgesinden İngiliz sömürgeciliğinin yayılmaya başlamasıyla Malay Yarımadası’nı göç etti. O dönemler adına Malaya denilen Yarımada’nın devamı olarak bilinen Singapur Adası’na yerleşen ailesi sayesinde Ada’da yaygın olan İngiliz okullarına devam eden Lee, kazandığı burs sayesinde Yüksek Öğrenimini Cambridge’de Hukuk Öğrenimi görerek tamamladı.

1959 yılında İngiltere’ye bağlı koloni olan Singapur’da özerk yönetimin başbakanı olarak koltuğa oturdu. Ardından Malaya ve Singapur’daki Komünist gerilla hareketi, Ada’nın ekonomik geleceği gibi siyasi ve ekonomik sebeplerle Malaya Federasyonu ile birleşme kararının alınmasında rol oynadı. Bu amaçla, bir yandan Malaya Federasyonu Başbakanı Tunku Abdurrahman öte yandan İngilizlerle yoğun görüşmelerde hep ilk sırada yer alan Lee, Singapur’un geleceğinin tarihsel ve jeo-stratejik olarak devamlılık olarak gördüğü Ada ve Malay Yarımadası’nın birliğinden geçtiği düşüncesini hep gündemde tuttu.

Bu anlamda, “Halkın Eylem Partisi” (PAP)’ın kurucularından ve 1959 yılından 1990 yılına kadar başkanı olan Lee, 1963 yılında Ada’nın Malaya Federasyonu’na katılmasında önemli rol oynadı. Ancak Malay liderlerle yaşanan krizin ardından 1965 yılında Singapur’un bağımsızlığını ilan etmesiyle Başbakanlık koltuğuna oturdu. 1990 yılına kadar bu görevini sürdürdükten sonra, uzun yıllar kabinede ‘üst düzey bakan’ konumuyla resmi görevini sürdürdü. 50 yılı aşkın bir süre Singapur yönetiminde yer alan Lee, ülkenin kurucu babası olarak biliniyor.

Lee, 1965 yılında Ada’nın Malaya Federasyonu’ndan ayrılışının ardından bağımsızlıkla birlikte yeni bir zorlu döneme adım attı. Ada’nın etrafını çevreleyen yüzmilyonlarca Müslümana ev sahipliği yapan Malezya ve Endonezya karşısında bir anlamda var olma mücadelesine soyunan Lee, bu süreçte uluslararası yapılaşmadan bağımsız bir konum takınıyor gibi gözükse de, ABD ile ilişkileri geliştirmesiyle ekonomik, siyasi ve de askeri varlığını sürekli yenileyen ve güncelleyen Ada’yı dünyanın en gelişmiş bölgelerinden biri haline gelmesinde başat rol oynadı.

Lee’nin aktif siyasi yaşamına son verişi ise 2011 yılı seçimlerinden sonra oldu. Bu seçimlerde muhalefetteki İşçi Partisi ilk defa bir seçim bölgesinin tüm milletvekillerini kazanması sonucu Lee kabinedeki görevinden istifa etti.

Lee’nin vefatı Singapur’un uzun 20. Yüzyılının da bitişi anlamına geliyor. Singapur’la özdeşleşen Lee, aktif siyasi yaşamında pek çok Batılı ve Doğulu devlet adamını görüşleriyle etkilemesiyle tanınıyor. Bir Amerikan Başkanı’nın dile getirdiği üzere şayet Singapur gibi küçük bir ada ülkesinde değil de bir Batılı ülkede olsaydı, dünya tarihine çok daha farklı bir şekilde geçecek bir siyasetçi olarak anılacaktı.

Mücadeleci ve azmi ile bir Ada’dan bir ulus inşa etmeyi ‘başaran’ Lee Kuan Yew şu anda Singapur’da bir hastanede komada bulunuyor.