Endonezya’lı akademisyen ve entellektüel Azyumardi Azra Hoca’yı kaybettik / Indonesian academician and intellectual Azyumardi Azra passed away

Mehmet Özay                                                                                                                            18.09.2022

Endonezya’nın son dönem yetiştirdiği önemli akademisyenlerden ve entellektüellerden 67 yaşındaki Azyumardi Azra Hoca bugün Kuala Lumpur’da vefat etti.

17 Eylül Cuma günü Kuala Lumpur’da düzenlenecek olan ‘Kozmopolitan İslam’ başlıklı bir etkinlik için Cakarta’dan Kuala Lumpur’a gelirken uçakta rahatsızlanan Azyumardi Hoca, Selangor’da bir hastaneye kaldırıldı.

Yoğun bakıma alınan Hoca, bugün, 19 Eylül günü öğlen saat 12.30 civarında hayatını kaybetti. Azyumardi Hoca’nın vefatına kalp krizinin neden olduğu belirtiliyor.

Azyumardi Hoca’nın ABIM tarafından düzenlenen “Kozmopolit İslam: Uyanışa İlham Kaynağı, Geleceği Öngörme (“Kozmopolitan İslam: Mengilham Kebangkitan, Meneroka Masa Depan”) başlıklı uluslararsı etkinlikte, “Medeniyet Uyanışında Nusantara: İyimserliği Güçlendirmek ve Güneydoğu Asya Müslümanlarının Rolü” (“Nusantara Untuk Kebangkitan Peradaban: Memperkuat Optimisme dan Peran Umat Muslim Asia Tenggara”) başlık bir tebliğ sunması bekleniyordu.

Samimi bir entellektüel

4 Mart 1955 tarihinde Batı Sumatra’da Padang’da dünyaya gelen Azyumardi Hoca, Endonezya’nın önemli siyasal ve toplumsal dönüşüm süreçlerine tanıklık etti. 2000’li yılların başında Şerif Hidayatullah Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı. Ardından, Susilo Bambang Yudhoyono başkanlığındaki hükümete din işleri danışmanlığı görevinde bulundu.

Cakarta Şerif Hidayatullah Üniversitesi öğretim üyesi, Endonezya basın konseyi başkanı olan Azyumardi Azra Hoca, uzun yıllardır Studia Islamika'nın editörlüğünü de yürütüyordu.

İlerlemiş yaşına rağmen, akademik çalışmalarını sürdüren Azyumardi Hoca, özellikle Güneydoğu Asya geniş Malay dünyası İslam’ının önemine vurgu yaparak, bölge Müslümanlarının akademik ve entellektüel varlığına önemli destek veriyordu.

Hoca, bu noktada, son dönemde özellikle, Republika gazetesinde ‘demokrasi’ başlıklı yazılarıyla Endonezya’da bu bağlamda yaşanan gelişmelere dikkat çekiyordu.

Akademi dünyasının yanı sıra, entellektüel çevreler ve geniş kamuoyunda tanınan bir isim olan Azyumardi Azra özellikle, geniş Malay dünyasının İslami anlayış ve yaşamına yaptığı vurguyla tanınıyor.

Nusantara İslam’ı

Bu anlamda, bugün Malezya, Endonezya başta olmak üzere Güneydoğu Asya’da yaşayan yaklaşık 350 milyona varan Müslüman toplumun kendi toplumsal ve tarihsel gerçekliği içerisinde ortaya koyduğu İslam anlayışını öz güvenle savunan bir isimdi.

Azyumardi Hoca, akademik yaşamı boyunca İslami eğitim, modernleşme, siyasal İslam, İslam medeniyeti, Malay dünyası ve İslam vb. konularda akademik çalışmalarını yanı sıra, bu konuları güncel gelişmeler çerçevesinde siyaset çevreleri ve geniş kamuoyuyla paylaşıyordu.

Güneydoğu Asya Müslüman toplumlarının tarihsel gelişim süreci içerisinde İslam’ın geliştiği ve bir anlamda, merkez niteliği taşıyan bugünün deyimiyle Ortadoğu ile ilişkilerini ele aldığı doktora çalışması, “17. ve 18. Yüzyıllarda Endonezya İslamı’nın gelişmesinde Ortadoğu ve Takımadalar İlişkisi” başlığını taşıyordu.

Hoca bu eserini ilerleyen yıllarda, “Güneydoğu Asya İslami Reformun Kökenleri: 17. ve 18. Yüzyıllarda Malay-Endonezya ve Ortadoğu İlişkileri” başlığıyla İngilizce olarak yayınladı.

Padang kökeni

Akademik çalışmaları, entellektüel yaşama katılımı ve katkısı ile tipik bir Padang’lı olduğunu ortaya koyan Azyumardi Hoca, uluslararası çevreler tarafından da tanınıyor ve ilgili akademik ve entellektüel çalışmalara iştirak ediyordu.

Bu anlamda, Azyumardi Hoca’yı, Padang’ın bir başka adıyla Minangkabau’nun uzun tarihi geçmiş sürecinde oynadığı rolün ve ürettiği önemli şahsiyetlerin son dönem temsilcilerinden biri kabul etmek yanlış olmayacaktır.

Kendisini 2005 yılında Cakarta’da üniversitede ziyaret etme imkânı bulduğumuz, eserlerinden daima istifade etiğimiz Azyumardi Hoca’nın eserleriyle ve yetiştirdiği öğrencileriyle düşüncesinin devam edeceğine inanıyoruz.

Samimi bir insan, dürüst bir akademisyen ve entellektüel olan Azyumardi Azra Hoca, bölge Müslümanlarını ve düşünce yapılarını uluslararası çevrelere tanıtmasıyla dikkat çekiyordu.

Azyumardi Hoca’ya Allah rahmet diliyorum. Ruhu şad ve mekânı cennet olsun.